Łabiszewo – Labüssow

Łabiszewo – wieś sołecka w gminie Dębnica Kaszubska. Przed wybuchem wojny mieszkało tutaj 221 osób w 47 gospodarstwach domowych (dane z 17 maja 1939 r.). Wieś była lennem Puttkamerów i Zitzewitzów. W 1773 r. Łabiszewo przeszło w ręce Kaspara Heinricha von Zitzewitz. Pod koniec drugiej połowy XVIII w. stało się ono własnością rodziny Gottberg. Do 1847 r. należało do Jakoba Johanna Friedricha Gottberg, a następnie odziedziczył majątek jego syn Otto. Po jego śmierci w 1888 r. Łabiszewo przejmuje Urlich, który sprzedał je w 1900 r. Ostatnimi właścicielami wsi byli Kalixtus von Zakrzewski (w latach 1910-1928) i Pani von Steegen z Zitzewitzów (w latach 1939-1945).

Rolnictwo

W 1938 r. powierzchnia majątku w Łabiszewie wynosiła 1050 ha, w tym było: 605 ha gruntów ornych, 50 ha łąk, 50 ha pastwisk, 314 ha lasów, 27 ha nieużytków i 4 ha powierzchni wodnych. W zabudowaniach gospodarczych znajdowało się 66 koni, 180 sztuk bydła, 510 owiec i 350 świń. Poza majątkiem we wsi znajdowało się 19 gospodarstw rolnych, w tym:
– 1 o powierzchni od 0,5 do 5 ha,
– 6 od 5 do 10 ha,
– 9 od 10 do 20 ha,
– 3 powyżej 20 ha.

Kościół  

Mieszkańcy wsi byli w większości wyznania ewangelickiego. Tylko cztery osoby deklarowały katolicyzm (1925 r.). Miejscowość należała do parafii Groß Dübsow (Dobieszewo), a tym samym do okręgu kościelnego Stolp-Altstadt (Słupsk – Stare Miasto).

Szkoła

W 1932 r. działała tutaj trzystopniowa szkoła powszechna, z dwoma nauczycielami. 15 sierpnia 1938 r. wyświęcono nową dwuklasową szkołę z mieszkaniami dla nauczycieli i zabudowaniami gospodarczymi. Ostatnimi uczącymi w tutejszej szkole nauczycielami byli: Fritz Resech, Kurt Lindner i Herbert Rosin.

Ostatnie dni wojny

8 marca 1945 r. do wsi wkroczyły wojska radzieckie. Została wówczas zabita przez żołnierzy radzieckich ostatnia właścicielka majątku w Łabiszewie – Pani von Steegen. Straty wojenne wśród miejscowej ludności cywilnej wynosiły 19 zabitych i 42 zaginionych. W szeregach armii niemieckiej poległo 22 mieszkańców tej miejscowości.

Cmentarze

Cmentarz rodzinny

Data powstania:	Brak danych.
Wyznanie / parafia:	Ewangelicki.
Status:	Nieczynny.
Położenie:	Na północny-zachód od wsi, na terenie leśnym.
Współrzędne geograficzne:	N 54°24’220” E 17°16’220”
Powierzchnia:	Brak danych.
Układ przestrzenny:	Cmentarz położony na terenie płaskim. Otoczone jest nieregularnym murem wykonanym z głazów granitowych. Jest on zakończony betonową wylewką z niewielkim spadkiem w obie strony. Wysokość muru otaczającego teren cmentarza jest nieregularna. W niższych odcinkach muru znajdowało się metalowe ogrodzenie. Na południowo-wschodnim skraju cmentarza znajduje się krzyż z granitu o wymiarach 6,0 x 0,40 x 0,31 (foto_1375). W części północno-wschodniej zachował się granitowy nagrobek z mogiły Marty von Zakrzewski z domu Tidemann (foto_1376). W centralnym miejscu cmentarza znajdują się dwa granitowe obrysy, wskazujące na miejsce posadowienia wnęk grobowych.
Drzewostan i roślinność:
Najstarszy zachowany element:	Krzyż z granitu o wymiarach 6,0 x 0,40 x 0,31
Zachowały się:	mur otaczający teren cmentarza, krzyż z granitu o wymiarach 6,0 x 0,40 x 0,31 tablica nagrobna pionowa z granitu, granitowa podstawa pod tablicę nagrobną, 2 obrysy mogił wykonane z granitu.

Cmentarz nr 1

Data powstania:	Brak danych.
Wyznanie / parafia:	Ewangelicki / parafia w Dobieszewie.
Status:	Nieczynny.
Położenie:	Na północny-zachód od wsi, na terenie leśnym.
Współrzędne geograficzne:	N 54°24’180” E 17°16’302”
Powierzchnia:	± 3000 m2
Układ przesytzenny:	Brak śladów posadowienia cmentarza. Brak śladów mogił.
Drzewostan i roślinność:
Najstarszy zachowany element:	Brak.
Zachowały się:	1 betonowa tumba, drobne fragmenty z betonowych nagrobków.

Cmentarz nr 2

Data powstania:	Brak danych.
Wyznanie / parafia:	Ewangelicki / parafia w Dobieszwie.
Status:	Nieczynny.
Położenie:	Na południowy-wschód od wsi, za Kolonią Łabiszewo, po prawej stronie nieutwardzonej drogi.
Współrzędne geograficzne:	N 54°23’527” E 17°17’638”
Powierzchnia:	± 1850 m2
Układ przestrzenny:	Położony na płaskim terenie. Przylega do nieutwardzonego traktu. Wyraźne ślady posadowienia od strony zachodniej i południowej. Brak śladów mogił. Teren gęsto porośnięty samosiejkami.
Drzewostan i roślinność:
Najstarszy zachowany element:	Brak.
Zachowały się:	Brak.

Pochowani w Łabiszewie

Nazwisko	Imię	Tytuł / oznaczenie	Data urodzenia	Data śmierci
Steegen geb. Zitzewitz	–	Zastrzelona przez Rosjan.	–.–.—-	08.03.1945
Zakrzewski geb. Tidemann	Maria	–	14.01.1886	02.12.19–

Mieszkańcy Labüssow (Łabiszewo) polegli podczas wojen

Stopień	Nazwisko	Imię	Data urodzenia	Data śmierci	Miejsce śmierci / wiek / uwagi
Landwehrmann	Hübner	Otto Ferdinand	–.–.—-	–.–.—-	Poległ podczas wojny prusko-austriackiej.
Gefreiter	Gowitzke	Heinrich	–.–.—-	03.12.1870	Poległ pod Champigny podczas wojny prusko-francuskiej.

 Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss.679-681.
2. http://www.denkmalprojekt.org/2010/stolp_kreisblatt_1864_1866_1870-71_pom.htm.