Sierakowo Słupskie – Zirchow
Sierakowo Słupskie – wieś w gminie Kobylnica. Jedna z najstarszych wsi w powiecie słupskim. Pierwsza wzmianka o Sierakowie Słupskim występuje w dokumencie z 1287 r., w którym to książę Mściwoj II (pom. Mestwin) potwierdza nadanie wsi klasztorowi cystersów w Bukowie. W 1495 r. była ona lennem rodziny von Wobeser. Następnie jako właścicieli wsi wymienia się w 1717 r. Albrechta von Blumenthal, a w 1739 r. Alexandra von Schiebelstein. W 1790 r. Sierakowo Słupskie wraz z głównym majątkiem w Łupawie i 11 innymi wsiami w okręgu słupskim przeszło za przyczyną małżeństwa na własność rodziny von Bonin. Następnie przejęła je rodzina von Zitzewitz. W 1842 r. zostało ono sprzedane za kwotę 39000 talarów Alexandrowi von Bonin. Jednymi z ostatnich znanych właścicieli majątku byli: pani Siemers z Kończewa (1884 r.) i Hans Joahim Siemers z Kończewa (1928 r.).
Rolnictwo i działalność gospodarcza
W 1891 r. wielkość majątku w Sierakowie Słupskim wynosiła 408 ha, w tym było: 307 ha pól uprawnych, 53 ha łąk, 45 ha pastwisk i 3 ha lasów. Majątek wówczas był nastawiony na hodowlę owiec, których posiadało 362 sztuk. Oprócz owiec w zabudowaniach gospodarczych znajdowało się 18 koni, 149 sztuk rogacizny i 52 świń. Administratorem majątku był wówczas inspektor Strobelt.
Przed wybuchem I wojny światowej powierzchnia majątku nie uległa zmianie. Zmienił się natomiast profil hodowli. Przestawiono się na hodowlę świń, których stan zwiększono o 330%, tj. do 224 sztuk. Stan pozostałego inwentarza wynosił: 28 koni (wzrost o 56%), 192 sztuk bydła (wzrost o 29%) i 194 owce (spadek o 46%). We wsi znajdowały się również 44 gospodarstwa rolne, w tym:
– 4 o powierzchni od 0,5 ha do 5 ha
– 13 o powierzchni od 5 ha do 10 ha
– 24 o powierzchni od 10 ha do 20 ha,
– 3 o powierzchni powyżej 20 ha.
Według spisu powszechnego, przeprowadzonego 17.05.1939 r. we wsi mieszkały 402 osoby. Mieszkały tutaj m.in. rodziny: Bülow, Hergetz, Kamenzki, Kappe, Mancke, Manke, Maruner, Papenfuss, Schübel, Stiewe, Tepel, Woggon, Zorn.
Kościół
Wszyscy mieszkańcy wsi byli ewangelikami (1925) i należeli do parafii w Sierakowie Słupskim (Zirchow), a tym samym do okręgu kościelnego Słupsk Miasto (Stolp-Stadt). W skład parafii wchodziło 5 miejscowości: Kunsow (Kończewo), Kulsow (Kuleszewo), Lossin (Łosino), Sanskow (Zajączkowo) i Brackenberg (Zagórki). W 1940 r. parafia liczyła 1819 osób. Kościół w Sierakowie Słupskim wybudowany w XV w. należy do najstarszych budowli sakralnych w regionie słupskim. Po zakończeniu II wojny światowej, w lutym 1946 r. ewangelicka świątynia została wyświęcona przez księdza katolickiego Karola Chmielewskiego, ówczesnego proboszcza parafii św. Ottona w Słupsku. Obecnie jest kościołem filialnym pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Pastorzy w Zirchow (Sierakowo Słupskie).
– Bartholomäus Ketelhut w latach 1547-1577,
– Joachim Ketelhut w latach 1577-[—-],
– Carl. Leo w latach 1614-1655,
– Andreas Reidel w latach 1656-1688,
– Philipp Christoph Zeyse w latach 1688-1720,
– Jakob Benjamin Zeyse w latach 1720-1742,
– Georg Albert Gottel w latach 1742-1762,
– Werner Heinrich Zeyse w latach 1763-1796,
– Martin Daniel Gottfried Hertel w latach 1797-1832,
– Adolf Matthey w latach 1834-1884,
– Wilhelm Friedrich Gurr w latach 1885-1888,
– Gustav Hermann Fürchtegott Bellin w latach 1888-1894,
– Hugo Heinrich Gustav Tschirschky w latach 1894-1903,
– Gotthold Karl Reimer w latach 1903-1912,
– Siegfried Finkbein w latach 1912-1946.
Szkoła
W Sierakowie Słupskim funkcjonowała jednostopniowa szkoła powszechna z jednym nauczycielem, do której uczęszczało 33 dzieci (1932). Jednym z ostatnich nauczycieli był Kamenzki.
Ostatnie dni wojny
W pierwszych dniach marca 1945 r. wieś była przepełniona uchodźcami z Prus Wschodnich, z okolic Tylży (Tilsit), Ragnety (Ragnit), Mamonowa (Heiligenbeil) oraz z Prus Zachodnich z okęgu Wąbrzeźno (Briesen). Dzień przed wkroczeniem wojsk radzieckich do wsi, tj. 06.03.1945 r., burmistrz Papenfuß wydał rozkaz do ewakuacji wsi. Część uciekinierów zdołała dotrzeć do Gardny Wielkiej, Smołdzina i Kluk. Podczas ucieczki zmarł 89-letni karczmarz Franz Stiewe, który został pochowany w Klukach. Już 8 i 9 marca grupy te zostały przechwycone przez wojska radzieckie i zawrócone do Sierakowa Słupskiego. Podczas rewizji osobistej Rosjanie znaleźli u rolnika Willego Katschke gwizdek trelowy, za posiadanie którego został on natychmiast zastrzelony.
Radzieckie czołgi i piechota wkroczyły do wsi od strony Kończewa. Doszło wówczas do potyczki z oddziałem niemieckim, w trakcie której poległo 5 żołnierzy niemieckich i zniszczeniu uległ jeden czołg radziecki. Z zabudowy wsi zniszczeniu uległy dwie zagrody, jeden budynek mieszkalny i stodoła należąca do rolnika Woggon. Pierwsi polscy osadnicy przybyli do Sierakowa Słupskiego w maju 1945 r. Pierwsze deportacje ludności niemieckiej z Sierakowa Słupskiego za Odrę miały miejsce we wrześniu 1945 r. i styczniu 1946 r. W pierwszej kolejności wywieziono pozostających we wsi uchodźców z Prus Wschodnich i Prus Zachodnich. Ostatni miejscowy pastor ewangelicki Siegfried Finkbein został deportowany 01.09.1946 r. Podczas II wojny światowej zginęło 5 mieszkańców wsi, 28 zaginęło i 11 poległo w szeregach armii niemieckiej.
Cmentarze
Cmentarz nr 1
| Data założenia: | Brak danych. |
| Położenie: | Centrum wsi, po zachodniej stronie głównej drogi. |
| Współrzędne geograficzne: | N 54.388649⁰ E 16.974864⁰. |
| Powierzchnia: | ±1100 m2. |
| Układ przestrzenny: | Posadowiony wokół kościoła z XV w. Wejście na teren przykościelny znajduje się od strony wschodniej. Zmarłych grzebano na linii wschód-zachód. |
| Stan obecny: | Brak śladów kwater i grobów. Brak elementów nagrobnych. |
| Zachowały się: | Pomnik upamiętniający poległych mieszkańców wsi podczas I wojny światowej. |
Cmentarz nr 2 – na wschodnim skraju wsi
| Data założenia: | Brak dokładnych danych. Cmentarz istniał w 1877 r. |
| Położenie | Na wschodnim skraju wsi, po prawej stronie drogi w kierunku Łosina. |
| Współrzędne geograficzne: | N 54.389406⁰ E 16.977771⁰ |
| Powierzchnia: | ±1500 m2. |
| Układ przestrzenny: | Posadowiony na planie prostokąta na linii wschód – zachód. Powierzchnię cmentarza wytyczają drzewa świerkowe. Na teren pochówkowy od strony północnej prowadziła aleja obsadzona świerkami. |
| Stan obecny: | Brak śladów kwater i grobów. |
| Zachowały się: | Aleja świerkowa prowadząca do cmentarza, rumowisko betonowych nagrobków, 1 krzyż żeliwny z grobu dziecięcego. |
Cmentarz nr 3 – obecny cmentarz parafialny
| Data założenia: | Brak danych. |
| Położenie: | 530 m na północ od kościoła, po wschodniej stronie nieutwardzonego traktu. |
| Współrzędne geograficzne: | N 54.373191⁰ E 16.965632⁰ |
| Powierzchnia: | ±2000 m2. |
| Układ przestrzenny: | Posadowiony na planie prostokąta na linii północny-wschód – południowy-zachód. Wejście na teren pochówkowy znajduje się od strony zachodniej, tj. od nieutwardzonego traktu. Nie zachował się pierwotny układ kwater. |
| Stan obecny: | Cmentarz czynny. Zachowała się jedna mogiła sprzed 1945 r. |
| Zachowało się: | 1 fragment betonowego krzyża z betonowym obrysem mogiły. |
Pochowani na cmentarzach w Sierakowie Słupskim
| Nazwisko | Imię | Tytuł / oznaczenie | Data urodzin | Data śmierci |
| Burse | Louise | – | 29.01.1881 | 03.04.1887 |
| Bülow | Elise | Cmentarz nr 2. Córka Adeline Bülow z dm. Möws. | 06.03.1899 | 18.03.1934 |
| Grahl | Johann | Cmentarz nr 2. Mąż Berty z dm. Birkuz. | 14.11.1862 | 24.11.1935 |
| Grahl geb. Birkuz | Berta | Cmentarz nr 2. Żona Johann′a Grahl. | 18.08.1866 | –.–.19– |
| Groth | August | Cmentarz nr 2. | 02.02.1879 | 23.01.1933 |
| Heinze | Gertrud Erika Else | Cmentarz nr 2. | 04.05.925 | 25.06.1925 |
| Hergetz | Maz. Robert Friedrich | Mieszkaniec Zagórek. | 08.09.1882 | 24.12.1883 |
| Hoffmeister geb. Sels | Henriette | Cmentarz nr 2. | –.09.186- | 06.03.1909 |
| Hoffmeister | Paul | Cmentarz nr 2. | –.–.—- | 20.03.1912 |
| Höpner | Anna | Cmentarz nr 2. | 21.03.1888 | 19.02.1940 |
| Höpner | Albertine | Cmentarz nr 2. | –.–.—- | –.–.—- |
| Kabbe | Meta Maria | Cmentarz nr 2. Córka stolarza z Kusowa. | 02.02.1869 | 21.08.1877 |
| Neitzke | Lisbeth | Cmentarz nr 2. | 26.11.1926 | 25.06.1935 |
| Schübel | Fritz | – | 04.02.1899 | 19.05.1919 |
| Schübel | Margarete | – | 18.05.1901 | 27.09.1924 |
| Tepel | Franz | Rolnik. | –.–.1865 | 18.12.1936 |
| [——] geb. Kautz | [——–] | Cmentarz nr 2. | 17.07.1861 | 22.11.1941 |
Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss. 1060-1064.