Starnice – Starnitz
Starnice – wieś w gminie Dębnica Kaszubska. Przed wybuchem drugiej wojny światowej mieszkało tu 531 osób, w 128 gospodarstwach domowych. W przeszłości były one lennem rodziny von Bandemer. Posiadłość wielokrotnie zmieniała właścicieli. W latach 1523 i 1696 była ona w rękach rodziny von Below. W XVIII w. należała ona kolejno do rodzin von Schwerin i von Bandemer. W latach 1753-1945 r. majątek był własnością rodziny von Gottberg. W 1816 r. właścicielem Starnic był Friedrich von Gottberg, do którego należały również wsie: Łabiszewo, Dobieszewo i Dobieszewko. Jego spadkobiercą został w 1869 r. syn Rudolf, który zmarł w 1882 r. Po jego śmierci dobra przeszły na własność syna noszącego to samo imię, co zmarły ojciec. Po śmierci Rudolfa von Gottberg w 1935 r. przejęła majątek jego żona Margarethe, która była ostatnią właścicielką majątku w Starnicach.1
Rolnictwo i działalność gospodarcza
W 1891 roku powierzchnia majątku w Starnicach wynosiła 1778 ha, w tym było: 734 ha gruntów ornych, 73 ha łąk, 62 ha pastwisk, 907 ha lasów i 2 ha powierzchni wodnych. W zabudowaniach folwarcznych znajdowało się: 60 koni, 220 sztuki bydła, 1215 owiec i 200 świń. Zarządcą majątku był Herman Schlobohm.2 W 1938 r. powierzchnia majątku zmniejszyła się do 1206 ha, w tym znajdowało się: 347 ha gruntów ornych, 79 ha łąk, 720 ha lasów i 49 ha nieużytków. Stan inwentarza wynosił: 34 konie, 200 sztuk bydła i 42 owce. Administratorem folwarku był Kramer.3 Poza majątkiem we wsi znajdowało się 86 gospodarstw rolnych, w tym:
– 3 o powierzchni od 0,5 do 5 ha,
– 26 o powierzchni od 10 do 20 ha,
– 11 o powierzchni powyżej 20 ha.
Na początku lat 40 XX w. w Starnicach znajdowały się: sklep wielobranżowy Wilhelma Papenfuß, młyn i gorzelnia należące do majątku. Miał tutaj swój zakład szewc Werner Schmidtke.
Kościół
Mieszkańcy Starnic byli ewangelikami. W 1925 r. tylko jedna osoba deklarowała wyznanie katolickie. Wieś należała do parafii w Dobieszewie, zaś Starnice Kolonia do parafii w Dębnicy Kaszubskiej.
Szkoła
W 1932 r. w Starnicach funkcjonowała 3-stopniowa szkoła powszechna, z trzema klasami i dwoma nauczycielami. Uczęszczało wówczas do niej 98 uczniów. Uczyli tutaj następujący nauczyciele: Dogs, Fuhrmann i Heinza Sonnenberg. Dla dzieci pozostałych we wsi rodzin niemieckich utworzono w 1951/52 r. szkołę podstawową z klasami I-V. Naukę w zakresie kasy VI kontynuowano w Borzęcinie.
Ostatnie dni wojny
Miejscowość została zajęta przez wojska radzieckie 8 marca 1945 r. Dzień przed wkroczeniem Rosjan tutejsi mieszkańcy otrzymali rozkaz ewakuacji. We wsi pozostali uchodźcy z Prus Wschodnich i Zachodnich. Uciekinierzy zdołali dotrzeć tylko do Potęgowa, a część do Pogorzelic, gdzie zostali przechwyceni przez wojska radzieckie i zawróceni. Po powrocie do Starnic wielu z tutejszych mieszkańców była aresztowana i wywieziona do więzienia w Słupsku, skąd powrócili po kilku tygodniach. We wsi powstała radziecka komendantura, która zajęła się m.in. rekwirowaniem i wywozem inwentarza okolicznej ludności. Pierwsi polscy osadnicy dotarli tu w maju 1946 r. Niemieckich mieszkańców wsi deportowano za Odrę na przełomie lipca i sierpnia 1946 r., a następnie w lipcu 1947 r. Podczas II wojny światowej zginęło 53 mieszkańców wsi, 70 zaginęło i 34 poległo w szeregach armii niemieckiej.
Cmentarze
Cmentarz rodzinny
| Data założenia: | Brak danych. |
| Status: | Nieczynny. |
| Położenie: | 260 m w prostej linii na północny-wschód od pałacu. |
| Współrzędne geograficzne: | N 54,38895⁰ E 17,24300⁰ |
| Powierzchnia: | ± 784 m2 |
| Układ przestrzenny: | Od strony północno-wschodniej przylega do nieutwardzonego traktu prowadzącego do miejscowości Troszki. Zachowała się wyraźna granica cmentarza od strony północno-wschodniej, którą tworzą drzewa świerkowe. W centralnym punkcie cmentarza znajdowała się kaplica, po której pozostała betonowa wylewka posadzki. Istnienie kaplicy na tym cmentarzu potwierdza mapa z 1907 r. Brak śladów pochówków. Nie zachowały się żadne elementy nagrobne. |
| Drzewostan i roślinność: | Świerki, |
| Najstarszy zachowany element: | Brak. |
| Zachowały się: | Posadzka kaplicy. |
Cmentarz parafialny
| Data założenia: | Brak danych. Najstarszy ślad pochodzi z 1867 r. |
| Wyznanie / parafia: | Ewangelicki / parafia w Dobieszewie. |
| Status: | Nieczynny. |
| Położenie: | Na południowy zachód od wsi (1 km od centrum wsi). |
| Współrzędne geograficzne: | N 54,386181⁰ E 17,221076⁰ |
| Powierzchnia: | 11285 m2 |
| Układ Przestrzenny: | Położony na płaskim terenie, na planie prostokąta (61m x 185 m), na linii wschód-zachód. Od strony wschodniej teren pochówkowy przylega do traktu leśnego. Wejście na teren grzebalny znajdowało się przy północno-wschodnim narożniku cmentarza, co można określić tylko na podstawie mapy z 1907 r. Nieczytelny jest układ kwater i pojedynczych grobów. |
| Drzewostan i roślinność: | Bluszcz pospolity (Hederia helix), barwinek (Vinca L.), paproć zwyczajna (Polypodium vulgare). |
| Najstarszy zachowany element: | Krzyż żeliwny upamiętniający Auguste Zessin zmarłej 26.03.1867 r. |
| Zachowały się: | 1 krzyż drewniany (zbutwiały), 2 żeliwne krzyże bez kamiennych podstaw, 5 granitowych podstaw pod żeliwne krzyże, 5 fragmentów krzyży żeliwnych, 1 porcelanowa tabliczka inskrypcyjna z frontu dziecięcego krzyża, 17 fragmentów tablic inskrypcyjnych, 1 betonowy nagrobek z inskrypcją, 2 betonowe elementy z rozbitych nagrobków. |
Pochowani na cmentarzu w Starnicach
| Nazwisko | Imię | Tytuł / oznaczenie | Data urodzenia | Data śmierci |
| Büppner geb. Schmidt | Marie | – | 28.11.1881 | 16.12.1919 |
| Dennert | Erika | – | 15.10.1887 | –.–.—- |
| Randt geb. Plagemann | Natalie | – | 15.02.1840 | 06.05.1894 |
| Wittenburg | – | – | –.–.185- | 13.–.1895 |
| Zessin | Auguste Wilhelmine | – | 10.12.1861 | 26.03.1867 |
Zmarli w Starnitz (Starnice)
| Nazwisko | Imię | Tytuł / oznaczenie | Data urodzenia | Data śmierci |
| v. Gottberg | Lorenz | – | 20.12.1703 | –.–.1772 |
| v. Gottberg | Gustaw Wilhelm | – | 27.07.1756 | 18.06.1803 |
| v. Gottberg | Heinrich Georg Otto August | – | 10.10.1785 | 16.09.1859 |
| v. Gottberg | Rudolf Karl | – | 04.06.1828 | 19.08.1882 |
| v. Gottberg | Thekla | – | 24.09.1847 | 07.09.1917 |
Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss. 563-566.
2. Niekammer’s Landwirtschaftliche Güteradreßbücher. Band I: Landwirtschaftliches Adreßbuch der Provinz Pommern, Leipzig 1939, s. 305.
3. Pommersches Güter-Adressbuch, Friedrich Nagel, Stettin 1892, s.164.