Kluki – Klucken

W skład Kluk wchodziły trzy osady: Kluki Smołdzińskie, Kluki Żeleskie i Kluki Ciemińskie. Rozproszenie zabudowań na tym terenie wynikał z przyczyn geologicznych. Był to teren bagienny poprzetykany piaszczystymi pagórkami. Kluki Żeleskie położone były między Klukami Smołdzińskimi a rzeczką Pustynką. Do nich należała również kolonia Pawełki. Osada ta należała do rodziny von Bandemer z Żelaza. Kluki Żeleskie zanotowano w dokumentach po raz pierwszy pod koniec XVIII w. pod nazwą Slensche Kluken. Kluki Ciemińskie położone były na południe od Kluk Smołdzińskich, nad zachodnim brzegiem jeziora Łebsko. Powstanie tej osady jest związane z majątkiem w Cieminie, który początkowo był własnością rodziny von Stojentin, a następnie rodów von Puttkamer, Zitzewitz i Weiher. Największą spośród trzech osad była Kluki Smołdzińskie. Wieś najpierw należąca do rodziny Tessenów, później weszła w skład domeny książęcej. Administracyjnie wszystkie te części traktowane były jako całość, a łączna powierzchnia ich gruntów wynosiła około 160 ha. W 1939 r. w Klukach mieszkało 618 osób. 

Rolnictwo, handel i rzemiosło

W 1939 r. w Klukach było 117 gospodarstw rolnych, w tym:
– 56 o powierzchni od 0,5 ha do 5 ha,
– 54 o powierzchni od 5 ha do 10 ha,
– 7 o powierzchni od 10 ha do 20 ha.
We wsi znajdowała się karczma prowadzona przez Wilhelm′a Dargosch′a. Działała ośmioosobowa kapela i chór, były także zespoły sportowe: drużyna piłki nożnej i siatkówki. Funkcjonowały tutaj sklepy prowadzące handel artykułami spożywczymi i mięsem.

Szkoła 

Już w 1738 r. w Klukach istniała szkoła, która znajdowała się w zwykłej chałupie. W 1863 r. na wydzielonej do tego celu działce wybudowano murowaną szkołę z dwiema izbami lekcyjnymi i mieszkaniami dla nauczycieli. Na początku XX wieku budynek został rozbudowany. W 1932 r. była to już szkoła powszechna 4-stopniowa z 3 nauczycielami. Do szkoły uczęszczało wówczas 145 uczniów. Ze względu na dużą ilość uczniów, nauka odbywała się na dwie zmiany. 

Kościół

Wszyscy mieszkańcy Kluk byli wyznania ewangelickiego. Kluki Smołdzińskie i Żeleskie należały do parafii w Smołdzinie. natomiast Kluki Ciemińskie do parafii w Główczycach. 

Ostatnie dni wojny i pierwsze lata powojenne

Kluki zostały zajęte bez walki 9 marca 1945 r. Ze względu na położenie wsi w strefie nadmorskiej, pod koniec marca wszyscy mieszkańcy wsi zostali zmuszeniu do opuszczenia miejscowości. W większości udali się do Grapic. Do swoich domostw powrócili w maju 1945 r. W 1946 r. we wsi pojawili się pierwsi Polacy. Został ustanowiony polski burmistrz. W nocy z 2 na 3 stycznia 1947 r. rozpoczęło się przymusowe przesiedlenie mieszkańców za Odrę. Pozostała część mieszkańców została uznana za polskich Kaszubów. Wręczono im polskie dokumenty. Część Niemców oddała je. Jednym z nich był Otto Reimann, który został za ten czyn aresztowany 4 października 1952 r. i osadzony na 3 miesiące w areszcie w Koszalinie. Natomiast jedna z mieszkanek wsi Rutha Kötsch stanęła w obronie autochtonów. Dzięki m.in. niej przyznano autochtonom pomoc materialną oraz dano prawo udziału w zarządzaniu wsią. Na miejsce polskiego sołtysa, który faworyzował polskich osadników, mianowano na te stanowisko Ruth Kötsch, która funkcję tą pełniła w latach 1950-1953. Była ona jedną z niewielu osób, które zintegrowały się z polską społecznością. Za współpracę z polskimi władzami została przez większość autochtonów uznana za zdrajcę. Mimo tak silnego oskarżenia, dalej angażowała się w sprawy wszystkich mieszkańców wsi. Współtworzyła skansen Wsi Słowińskiej w Klukach, którego została pracownikiem w 1963 r.
W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych XX w., w ramach akcji łączenia rodzin, nastąpiła masowa emigracja ostatnich autochtonów z Kluk do Niemiec. Przestają istnieć Kluki Żeleskie, Kluki Ciemińskie i Pawełki. W Klukach Smołdzińskich spadła liczebność mieszkańców.
 

Cmentarz

Data założenia: II połowa XVIII wieku. 
Wyznanie / parafia: Ewangelickie / Smołdzino. 
Status: Nieczynny.
Położenie: Cmentarz położony na zachodnim skraju wsi, po prawej stronie drogi do Smołdzina. 
Współrzędne geograficzne: N 54.681773, E 17.323492
Powierzchnia: 2730 m2    70 m x 39 m
Układ przestrzenny: Cmentarz posadowiony na planie prostokąta, na linii wschód-zachód. W centralnym punkcie cmentarza znajduje się pomnik upamiętniający mieszkańców wsi poległych podczas I wojny światowej. Zachował się czytelny układ grobów (18 rzędów). Zmarłych grzebano  głową w kierunku zachodnim. W części zachodniej cmentarza znajduje się kwatera dziecięca. Na południowo-wschodnim skraju wsi znajdowała się kaplica cmentarna. 
Drzewostan i roślinność: Drzewa: dąb. 
najstarszy zachowany element: Krzyż żeliwny ażurowy upamiętniający rodzeństwo Musch, w tym Heinricha zmarłego 10 maja 1879 r. w wieku 1 roku 11 miesięcy i 18 dni.
Zachowały się: 78 krzyży żeliwnych, 30 krzyży żeliwnych ażurowych (dziecięce), 20 krzyży drewnianych,  16 krzyży kamiennych, 4 nagrobki w kształcie pnia drzewa, 2 nagrobki z dwiema płytami nagrobnymi i krzyżm po środku, 3 tablice nagrobne, 7 kamiennych cokołów, 6 kamiennych cokołów z krzyżem, 11 kamiennych obelisków,  7 kamiennych obrysów mogił, 2 ogrodzenia ażurowe z żeliwa i tablicami inskrypcyjnymi, 1 tablica inskrypcyjna z żeliwa na trzpieniu mocującym,  obelisk upamiętniający poległych mieszkańców.
Uwagi:Ostatnią zmarłą pochowaną na miejscowym cmentarzu była Ruth′a Kötsch, która zmarła 6 kwietnia 1971 r. 
Krzyże żeliwne były m.in. odlewane w Słupsku w zakładzie Adolfa Peglow, Alberta Wilke, E. Burow′a, w Sławnie w odlewni Paul′a Giesen i Lęborku w odlewni H. Peglow. 
Zmarłych z Kluk Żeleskich grzebano na cmentarzu w Żelazie, natomiast zmarłych z Kluk Ciemińskich na cmentarzu w Główczycach.

{gallery}kluki{/gallery}

 Pochowani na cmentarzu w Klukach

NazwiskoImięTytuł / oznaczenieData urodzeniaData śmierci
Berta18.03.187518.04.1892
Marta20.06.188222.04.1890
Christliebe27.12.186918.04.1892
Charlotte– 28.12.189904.05.1929
AirichKurt– 11.07.194121.07.1941
BarnowAugustMąż Johanne z dm. Schramm. 23.07.185005.07.1899
BarnowErika– 30.01.192421.03.1950
Barnow geb. KlückErnestineŻona Wilhelma Barnow.29.01.186618.11.1923
Barnow geb. SchrammJohanneŻona Augusta Barnow.09.04.185113.03.1912
Barnow Wilhelm– 20.10.186011.05.1918
BonkeFranzOgrodnik, inwalida wojenny.01.12.188727.06.1920
Czirr geb. PollexAnna– 22.01.188430.05.1918
Czirr geb. KlückChristine Żona Christiana Czirr.24.04.181909.04.1901
CzirrChristianMąż Christine z dm. Klück.24.12.181723.07.1895
Czirr geb. ReimannJohanne– 21.11.185011.05.1924
CzirrKarl– 20.08.187617.07.1924
CzirrFranz Hermann Reinhold – –.11.188807.10.1909
DamaschkeBruno– 28.04.192309.05.1923
DamaschkeHeinrich– 17.07.188513.11.1909
DamaschkeKarl – 22.06.1844 27.05.1910 
Eick geb. KlickAdeline– –.04.187427.08.1897
Eick Ernestine– 01.09.182628.12.1900i
EickMinna Maria AugusteCórka Adeline Eick z dm. Klick.22.08.189729.09.1897
GabbeEwald– 03.06.187230.09.1943
GabbeHelene– –.–.—-–.–.—-
JachFriedrich– 23.03.183027.08.1909
JagdmannEwaldEmeryt. Mąż Henriette z dm. Pollex.12.12.185813.03.1934
Jagdmann geb. PollexHenrietteŻona Ewald′a Jagdmann.24.04.185610.–.193-
JostAugust– 05.05.186429.07.1898
Jost Heinrich03.11.188708.05.1962
JostJohanna13.04.186621.01.1938
Jost Herman– 16.12.187423.03.1918
JostKarlWłaściciel gospodarstwa.06.01.183923.03.1924
JostOlaf Heinrich– 18.02.196002.04.1960
JostPauline– 01.08.188220.02.1883
JostAugustBrat Pauline i Karla Jost.05.05.186429.07.1898
JostPaulineSiostra Augusta i Karla Jost.01.08.188220.02.1883
JostKarlBrat Pauline i Augusta Jost.17.01.186912.12.1880
KaitschickAlbertZ Kluk Żeleskich / aus Selesener Klucken. Mąż Ernestine z dm. Klück.12.12.187315.12.1924
KaitschickAnna– 09.01.190727.05.1935
KaitschickAugust– 27.06.186807.12.1946
Kaitschick geb. KlückBertaŻona Heinricha Kaitschick.16.04.187527.01.1944
KaitschickHeinrich– 14.05.187704.01.1959
KaitschickHeinrichZ Kluk Żelaznych.16.12.188529.08.1914
Kaitschick geb. KlűckErnestineŻona Alberta Kaitschick z Kluk Żeleskich.02.01.186203.03.1934
KaitschickHellene– 25.03.190801.07.1977
KaitschickJohannes– 24.06.190230.12.1918
KaitschickMaria– 16.12.188529.08.1914
KaitschickWilhelm– 10.09.191004.04.1913
KasperRenate– 21.10.1951–.–.1952
KirkAdeline– 03.05.188126.03.1953
KirkAlfred– 08.10.191903.11.1935
Kirk AugustZ Kluk Żeleskich / aus Selesener Klucken.20.03.184623.09.1926
Kirk geb. RuchAugusteŻona Gustawa Kirk.30.05.185828.04.1925
Kirk geb. KlickErnestine– 14.09.185014.08.1937
KirkFerdinandZ Kluk Żeleskich / aus Selesener Klucken.26.01.185514.09.1925
KirkFriderike– 12.10.184627.10.1935
KirkFrieda– 23.09.191511.04.1930
KirkGustawDożywotnik.01.10.185003.11.1934
KirkHenriette– 06.01.184410.08.1913
Kirk geb. Czirr Karoline14.01.185018.04.1926
KirkRudolf– 24.02.185516.02.1903
Kl-ck geb. RuchErnestineŻona Hermann Kl-ck.13.12.185710.05.1931
Kl-ckHermannDożywotnik. Mąż Ernestine z dm. Ruch.21.05.185510.09.1925
Klick geb. SawallischAlbertine– 10.08.185604.07.1919
Klick geb. EickAlwine– 09.06.189911.11.1935
KlickAugustCieśla. Mąż Ernestine z dm. Kirk. 11.02.186027.01.1941
Klick geb. ReimannAugustine Florentine Henriete– 08.03.187004.12.1906
Klick geb. RuchEmma– 19.03.189808.06.1939
KlickErich02.09.190019.10.1939
KlickErichSyn Wilhelma Klick.28.08.192228.10.1922
Klick geb. Sawallisch Albertine 10.08.1856 04.07.1919 
Klick geb. KirkErnestineŻona Augusta Klick.20.12.185518.03.1940
Klick geb. ReimannErnestine– 18.01.185901.11.1925
KlickGertruda– 16.09.191203.12.1933
KlickHeinrichMąż Henriette z dm. Damaschke. 29.10.184407.01.1921
Klick geb. DamaschkeHenrietteŻona Heinricha Klick.30.01.185231.05.1928
KlickHermann– 12.03.186823.08.1938
KlickJohannMąż Karoline z dm. Kirk. 12.09.183123.03.1884
KlickIngeborg05.08.193224.07.1940
Klick geb. KirkKarolineŻona Heinricha Klick.04.03.183824.11.1905
KlickMarie Luise – 10.041938 12.11.1938 
KlickMeta Córka Wilhelma Klick. 23.11.1923 28.12.1923 
Klick Otto Syn stolarza Augusta Klick.  19.12.188522.04.1887 
Klick  Rudi – 31.05.1952 03.06.1952 
KlickErika09.01.195229.06.1952
KlickErnestine Regine Auguste– 23.03.1858 25.12.1929i 
KlickErichSyn Wilhelma Klick.28.08.192228.10.1922
KlickMetaCórka Wilhelma Klick.23.11.192328.12.1923
Klieck geb. HeyerTherese –  16.06.185923.09.1915 
KloppJoland– 02.08.196327.11.1963
KluickMartinMąż Auguste z dm. Gnadt20.07.186430.10.1920
Kluick z dm. GnadtAugusteŻona Martina Kluick.27.08.186116.11.1926
KlückChristianZ Żelaznych Kluk. Mąż Luise z dm. Klück.05.12.182528.07.1907
Klück geb. KlückLuiseŻona Christiana Klück.04.04.182516.12.1896
KlückAdeline– 19.02.187906.08.1935
Klück geb.RuchAdeline18.11.187011.02.1951
KlückAugust – 22.04.1870 06.06.1957 
KlückAnna Maria Johanna23.10.190504.01.1908
Klück geb. EickAlwine09.06.189911.11.1935
KlückAugust10.09.189714.06.1913
Klück geb. KlickMartaŻona Alberta Klűck.15.03.188807.02.1958
KlückAlbertMąż Marty z dm. Klick.18.06.188122.12.1958
KlückAlbert16.03.187726.06.1956
KlückAdeline– 19.02.187906.08.1935
KlückRudolfMąż Karoline z dm. Klűck.19.11.187831.12.1939
KlückHermannMąż Adeline z dm. Reimann.31.12.186502.09.1927
Klück geb. KaitschickPauline10.09.191004.04.1913
Klück geb. ReimannAdelineŻona Hermana Klück.16.10.186402.10.1942
Klück geb. KlűckKarolineŻona Rudolfa Klűck.09.10.188328.08.1937
Klück geb. RadtkeAugusteŻona Hermann′a Klück.07.08.183702.02.1924
Klück geb. RuchErnestine28.10.184003.08.1927
KlückErnestine25.05.186015.12.1915
KlückEmmaMatka Eriki Klück.07.10.189318.12.1918
KlückErikaCórka Emmy Klück.14.12.191807.06.1919
Klück geb. ReimannEmmaŻona Hermanna Klück.12.03.189015.06.1941
KlückHermannMąż Emmy z dm. Reimann.18.03.188911.07.1965
KlückHermannMąż Auguste z dm. Radtke01.01.194806.09.1931
KlückHermann– 08.05.186712.11.1926
KlückHermann09.03.189116.08.1951
KlückPauline11.11.190415.03.1909
KlückHermann22.08.186728.04.1939
KlückErwin22.01.193220.03.1932
KlückHelmut31.07.192023.02.1921
KlückWilhelm– 15.10.188827.04.1926
KlückWaltraut06.03.192304.01.1942
KlückHeinrich FridrichMąż Adeline.03.10.185129.01.1900
KlückHeinrich10.12.183713.01.1897
KlückAdelineŻona Heinricha Klück.06.07.186419.06.1941
KlückJohanneCórka Heinricha i Adeline.14.09.188618.04.1911
KlückJohannOjciec Johanna Klück.10.02.181927.09.1900
KlückHermannSyn Johanna Klück.03.02.186110.11.1898
Klück geb. SchimankeJohanne13.10.187119.03.1925
Klück geb. PiotterWilhelmineŻona nauczyciela.06.02.182116.02.1897
KlückAnna Maria Helene08.12.190003.03.1910
KlückAlwine Therese AugusteZ Żelaznych Kluk.25.08188412.07.1914
Knop geb. KlűckRosaline– 28.06.185928.06.1934
Kötsch Ruth 22.02.1925 06.04.1971 
KritschWilhelm– 15.01.187916.10.1937
Kritsch Wilhelm Mąż Karoline z dm. Reimann. 15.03.1849 26.08.1914 
Kritsch z dm. ReimannKarolineŻona Wilhelma Kritsch.26.01.185131.12.1926
Manthey geb. JahuseAuguste– 25.06.185721.03.1927
ManzekArtur10.08.187923.10.1908
Musch geb. KlückErnestine05.12.182908.03.1904
MuschHeinrich22.05.187710.05.1879
Musch20.01.187910.08.1879
Musch24.10.188703.02.1895
NoffkeAugustMąż Albertine z dm. Barnow.25.05.185522.04.1925
Noffke geb. BarnowAlbertineŻona Augusta Noffke.11.12.185612.07.1938
NofkeJohann24.02.182517.05.1900
NoffkeWilhelmMąż Rosalie z dm. Klick.01.02.188305.06.1968
NoffkeErwin Richard Helmuth28.10.191213.11.1913
NoffkeMargarete14.06.193024.01.1931
Noffke geb. KlickRosalieŻona Wilhelma Noffke.05.11.188205.06.1953
Noffke geb. StockmannLouise21.07.183313.06.1894
PlathPaul– 18.08.191206.10.1937
PollexAnna21.08.192001.02.1921
Pollex geb. RadtkeKaroline24.11.181825.06.1912
PollexHeinrich GustavWłaściciel małego gospodarstwa rolnego.22.01.184425.07.1887
PollexHermann– 18.10.187008.09.1897
PollexWilhelm Heinrich Rudolf25.04.187819.12.1906
PollexKarl Gustav21.09.183630.11.1912
PollexEwald17.03.187317.01.1929
PollexMarie– 28.02.189613.11.1934
PollexMaria21.02.191310.04.1922
PollexHelga11.08.193511.04.1937
PollexAnnemarie18.12.191619.01.1971
PollexHeinrichMąż Ernestine z dm. Klück.20.08.185129.04.1907
Pollex geb. CzirrPauline18.06.185507.04.1915
Pollex geb. KlückErnestineŻona Heinricha Pollex.20.03.185815.12.1925
PollexLuise23.03.189321.01.1939
Pollex geb. ConderAlwine24.01.188317.02.1943
ProyOtto16.04.190503.11.1966
ProyKarl27.11.187319.01.1940
ProyAugustMąż Ernestine z dm. Klück08.04.184601.09.1920
ProyMaria15.08.190515.03.1915
Proy geb. KlückErnestineŻona Augusta Proy.10.10.185505.09.1921
Reimann geb. SchimankeIda20.06.189120.04.1920
Reimann geb. PollexWilhelmine18.09.188730.06.1923
Reimann geb. MilkeWilhelmineŻona Augusta Reimann.19.10.187508.09.1949
ReimannHeinz22.10.192724.03.1929
Reimann August Mąż Wilhelmine z dm. Milke. 01.05.1872 04.04.1946 
ReimannErna19.01.192031.05.1920
Reimann Elisabet – 04.06.1930 22.01.1931 
ReimannHermannSyn Idy z dm. Schimanke.13.02.191925.01.1921
ReimannErika14.08.191702.11.1917
ReimannAnnaCórka Idy z dm. Schimanke.08.03.192022.05.1921
ReimannHedwig28.08.194808.12.1951
Reimann geb. KnopAlwineŻona Heinrich′a Knop.02.08.186425.08.1934
ReimannHeinrichMąż Alwine z dm. Knop.14.10.185524.06.1934
ReimannDietrich21.05.195017.02.1952
ReimannJohann17.09.182712.03.1910
ReimannJohann07.06.186330–.1933
Reimann18.12.192125.01.1928
Ruch FritzBrat Ericha Ruch.07.01.192327.01.1923
RuchErichBrat Fritza Ruch.07.01.192303.02.1923
RuchFriedrich26.01.194329.09.1943
RuchHermanMąż Adeline z dm. Kirk.19.01.186523.09.1935
Ruch geb. KirkAdelineŻona Hermana Ruch.21.06.186106.01.1939
RuchMichaelMąż Caroline z dm. Kirck.10.08.181913.02.1881
Ruch geb. KirckCarolineŻona Michaela Ruch.01.01.182724.03.1881
Ruch geb. KlückAdeline– 27.09.186517.08.1909
Ruchsel August – 28.–.1876 28.09.1932 
SchimankeAlma06.04.192606.03.1929
SchimankeAugustMąż Adeline z dm. Eick.20.04.186015.04.1914
Schimanke z dm. EickAdelineŻona Augusta Schimanke16.07.186225.09.1916
Schimanke Pauline – 19.09.1898 11.02.1935 
Schimanke  geb. PollexAdeline – 17.08.1858 12.03.1916 
Schulz geb. GädeDorothe Sophie23.10.181721.12.1893
Stodtmeister geb. SchulzSofieŻona głównego nauczyciela.10.01.184913.04.1906
WohdeFritz07.07.186812.11.1911

Mieszkańcy Kluk (Klucken) polegli i zmarli z odniesionych ran

Stopień Nazwisko Imię Data urodzenia Data śmierci Uwagi / wiek / miejsce śmierci 
Ober matroseRuchOtto –.–.—- 16.08.1914I. Matr. Regt. 
Res. MatroseBarnow Ewald –.–.—-    22.06.1915  M. Matr. Regt.
Ers. Reser.Barnow Hermann  –.–.—- 26.07.1915Ldw. Regt. 21.
MusketierEick Otto  –.–.—- 05.11.1916  Inf. Regt. 49.
GefreiterStricker Paul  –.–.—- 28.04.1917 Ldw. Inf. Regt. 21.
Musketier Reimann Paul  –.–.—-  07.05.1917 Ldw. inf. Regt. 21.
Musketier Rutz Ernst  –.–.—-  31.10.1917 Inf. Regt. 21. 
Telepf.Manthey Karl  –.–.—- 19.04.1918 Fernspr. Abtill. 18. 
MusketierKlück Emil  –.–.—-  25.04.1918 Inf.Regt. 168.  
Torp.Pollex August –.–.—- 19.07.1918 Kort. Flott. 
MusketierKlück Otto –.–.—- 21.08.1916 Matrn. Div.
Ober MatrosePollex August –.–.—- 19.07.1918 Vort. Flott. 
MatroseKlückOtto –.–.—- 21.08.1816Matrn. Div. 
Ober MatroseKirk August –.–.—- 16.08.1817 Matrn. Div.
Ober MatroseJost Hermann –.–.—- 28.03.19–Torp. Div. 
MusketierKlick Emil –.–.—- 09.04.1920 Inf. Regt 862
GefreiterBonkeFranz–.–.—--7.07.1920Inf. Regt 5
Ober MatroseCzirrKarl–.–.—-17.07.1924Luftsch-Abtl. Seddin
GefreiterKlückAlfred–.–.—-–.–.1943Front wschodni / Panzerjäger Regiment / 22 lata / syn Heinricha Klück / odznaczony medalem wschodnim i odznaką za odniesione rany.
Scroll to Top