Zimowiska – Wintershagen

Zimowiska – wieś w gminie Ustka, wchodząca w skład sołectwa w Grabnie. Przed 1945 r.była ona podzielona na dwie części: Wintershagen A i Wintershagen B. Tą ostatnią przemianowano po II wojnie światowej na Grabno. Już w XIV w. wieś była w rękach rodziny von Winterfeld, która wymarła w XVII w. Ostatnim przedstawicielem rodu był Niclaus von Winterfeld. Do dzisiaj w miejscowym kościele znajdują się ślady pochówków przedstawicieli tej rodziny. W 2 poł. XVIII w. właścicielem wsi był podporucznik Gwardii Królewskiej Otto Friedrich Graf von Podewils, który sprzedał ją swojemu dzierżawcy Johannowi Kratz. Po jego śmierci w 1822 r. wieś przechodzi na własność jego synów. Gustaw Kratz otrzymał Zimowiska A, a jego brat Heinrich Zimowiska B. W 1859 r. Zimowiska A dzięki małżeństwu przechodzą na własnośc Konrada von Uckermann. Po jego śmierci w 1910 r. wieś przejął jego najstarszy syn Konrad, Georg Uckermann, który zmarł w Zimowiskach w 1922 r. Po śmierci Georga Uckermann majątek przechodzi w ręce Ernsta, Henninga Uckermann, który zginął w Rosji w 1944 r.
Wintershagen B (Zimowiska) po śmierci Johanna Kratz przejął jego syn Heinrich. Po jego śmierci majątek przechodzi w 1872 r. na własność jego syna Carla, który powiększył dobra rodzinne o wieś Strickershagen (Przewłoka). Jego przedwczesna śmierć doprowadziła do przejęcia majątku przez jego syna Leo, który sprzedał najpierw wieś Przewłokę, a następnie w 1914 r. Zimowiska B niejakiemu Mach. Ostatnim właścicielem wsi Zimowiska B był Pan Boenisch. Po wojnie Zimowiska B przemianowano na Grabno.

Kościół

Wszyscy mieszkańcy Zimowiska byli wyznania ewangelickiego i należeli do parafii w Zimowiskach, która została przeniesiona 1 października 1909 r. do Ustki. W skład parafii w Ustce (1940 r.) wchodziło 5 miejscowości: majątek ziemski i gmina wiejska Wintershagen (Zimowiska), Strickershagen (Przewłoka), Nesekow (Niestkowo) i Stolpmünde (Ustka). Łącznie liczyła ona 5157 osób. Przed 1 października 1909 r. w skład parafii wchodziła również miejscowość (Arnshagen) Charnowo. Pierwszym proboszczem w Zimowisku był Nikolaus Rutnick. W 1518 r. Pastor z Zimowiska Jakob Knade jako pierwszy kaznodzieja protestancki w Niemczech zawarł związek małżeński.

Szkoła

W roku 1932 w Zimowiskach istniała jednostopniowa szkoła powszechna. Ostatnim niemieckim nauczycielem był Wilhelm Braatz.

Ostatnie dni wojny

Dnia 6 marca 1945 r. dotarł z Ustki rozkaz ewakuacji mieszkańców wsi. Wczesnym rankiem następnego dnia jedna z kolumn ruszyła w kierunku Słupska, lecz z powodu dużej ilości uchodźców grupa nie była w stanie dotrzeć do celu i zawróciła. Druga grupa dotarła tylko do Wytowna i tam została zaskoczona przez Rosjan. Został tam wówczas zastrzelony leśniczy Müller, który był w mundurze i posiadał broń. Wieś Wintershagen została zajęta przez Rosjan 8 marca 1945 r. Ponieważ leżała ona w strefie zaporowej, wszyscy mieszkańcy otrzymali nakaz opuszczenia domostw. Znaleźli czasowe schronienie we wsiach Widzino, Pieszcz, Reblino. Po około 4-6 tygodniach przymusowo ewakuowani mogli powrócić do swoich domów ograbionych przez żołnierzy rosyjskich. W majątku utworzono rosyjską komendanturę. Pierwsi Polacy osiedlili się w Wintershagen w lipcu 1945 r. Miejscowość przemianowano na Zimowiska. Pierwszym osadnikiem był stolarz, jeniec z obozu pracy Wytowno-Zimowiska. Akcja przesiedleńcza niemieckich mieszkańców wsi trwała do 2 września 1946 r. Poprzez obóz zbiorczy w Szczecinie zostali oni skierowani do Salzkotten w okręgu Büren w Westfalii. W 1948 r. Rosjanie przekazali majątek w Zimowiskach pod zarząd polski. Straty wojenne wśród niemieckiej ludności cywilnej wynosiły 4 zabitych i 17 zaginionych. W szeregach armii niemieckiej poległo 8 mieszkańców wsi.

Cmentarze

Cmentarz przykościelny

Data założenia:	Brak dokładnych danych.
Wyznanie/ parafia:	Ewangelicki /  parafia Zimowiska.
Status:	Nieczynny.
Położenie:	Teren w obrębie miejscowego kościoła.
Współrzędne geograficzne:	N 54.559886, E 16.911146
Powierzchnia:	± 2070m2 – powierzchnia terenu kościelnego.
Układ przestrzenny:	Teren kościelny łącznie z cmentarzem posadowiony na planie prostokąta na linii wschód-zachód. Wejście na teren znajduje się od strony zachodniej.
Drzewostan i roślinność:	Drzewa: dąb. / Roślinność: bluszcz.
Najstarszy zachowany element:	Płyta nagrobna z 1614 r. pierwotnie wmurowana po prawej stronie ołtarza, upamiętniająca Damiana von Winterfeld oraz jego żonę Sophie ostatnią z rodu Krummel.
Zachowały się:	3 granitowe podstawy pod żeliwne krzyże.

Cmentarz parafialny

Data założenia:	Brak dokładnych danych.
Wyznanie / parafia:	Ewangelicki / parafia  Zimowiska.
Status:	Nieczynny.
Położenie:	Na południowy-wschód od wsi.
Współrzędne geograficzne:	N 54°33’478” E 16°55’712”
Powierzchnia:	± 10800m2
Układ przestrzenny:	Cmentarz posadowiony na planie protokątana, na linii północny-wschód – południowy-zachód. Teren cmentarza był otoczony drzewami świerkowymi. Wejście na teren pochówkowy znajdowało się od strony północno-zachodniej w połowie długości świerkowej granicy. Wejście tworzyły dwa filary wykonane z czerwonej cegły. W części północno-zachodniej znajdowała się kwatera dziecięca. Na skraju południowo-wschodnim znajdowała się kwatera rodziny von Uckermann. Zmarłych chowano głową w kierunku południowo-wschodnim. Z zachowanych śladów można stwierdzić, iż było co najmniej sześć rzędów mogił. Powojenne nagrobki były wykonane z drewna i były wzorowane na kamiennych nagrobkach przedstawiających ścięty pień drzewa. Tablice z ręcznie wyrytymi inskrypcjami były montowane po skosie na ściętych pniach. Na skraju południowo-wschodnim cmentarza pochowano dwóch żołnierzy radzieckich.
Drzewostan i roślinność:	Drzewa: świerk. / Rośliny: konwalia.
Najstarszy zachowany element:	Granitowa płyta inskrypcyjna upamiętniająca Ginter′a Märlens zmarłego 7 lutego 1921 r. w wieku 5 miesięcy.
Zachowały się:	7 nagrobków w kształcie pnia drzewa bez tablic inskrypcyjnych, 10 betonowych nagrobków bez tablic inskrypcyjnych, 20 frgmentów rozbitych nagrobków, 33 granitowe podstawy pod żeliwne krzyże, 2 betonowe obrysy mogił w kształcie wieka trumny, 4 betonowe obrysy mogił w kształcie otwartej trumny, 3 betonowe obrysy mogił, 2 krzyże kamienne (beton), 1 tablica inskrypcyjna z białego granitu.
Uwagi:	Nagrobek z kwatery rodzinnej  von Uckermann został przeniesiony do Ustki i umiejscowiony przed kościołem p.w. Najświętszego  Zbawiciela. Po 1945 r. zmarłych narodowości niemieckiej grzebano w części północno-wschodniej.   Ostatni pochówek na miejscowym cmentarzu miał miejsce w 1951 r. Na skraju południowo-wschodnim cmentarza pochowano dwóch żołnierzy radzieckich. Miejsce pochówku wskazał Pan Józef Kisiel z Ustki, były mieszkaniec wsi Zimowiska. Powojenne nagrobki były wykonane z drewna i były wzorowane na kamiennych nagrobkach przedstawiających ścięty pień drzewa. Tablice z ręcznie wyrytymi inskrypcjami były montowane po skosie na ściętych pniach drzew – informację przekazał Pan Józef Kisiel z Ustki, były mieszkaniec wsi Zimowiska.

Pochowani na cmentarzu ewangelickim 

Nazwisko	Imię	Tytuł / oznaczenie	Data urodzenia	Data śmierci
Märlens	Ginter	–	25.09.1920	07.02.1921
Nesz	Franz	–	18.07.1848	03.10.1915
Schoodt	Betty	Zmarła w wieku 17 lat / córka Franza i Friedy z dm. Groth.	03.08.1925	03.03.1943
Schwarz geb. Papke	Berta	–	08.11.1870	15.06.1942

Mieszkańcy Zimowiska (Wintershagen) polegli podczas wojen 

Stopień	Nazwisko	Imię	Data urodzenia	Data śmierci	Miejsce śmierci / wiek / uwagi
Dragon	Zoschke	Robert	–.–.—-	17.09.1870	Drag. Rgt. 3 / zmarł w szpitalu polowym w Görlitz.
Wehrmann	Hildebrandt	Richard	–.–.—-	20.08.1914	Poległ podczas I wojny światowej.
Musketier	Schoodt	Fritz	–.–.—-	23.08.1914	Poległ podczas I wojny światowej.
Unteroffizier	Bemkow	Leo	–.–.—-	16.11.1914	Poległ podczas I wojny światowej.
Reservist	Boldt	Franz	–.–.—-	24.10.1914	Poległ podczas I wojny światowej.
Unteroffizier	Schulz	Hermann	–.–.—-	12.02.1915	Poległ podczas I wojny światowej.
Kanonier	Schlanke	Karl	–.–.—-	15.07.1915	Poległ podczas I wojny światowej.
Leutnant Reserve	Stahlbusch	Friedrich	–.–.—-	07.08.1916	Poległ podczas I wojny światowej / nauczyciel.
Kanonier	Boldt	Friedrich	–.–.—-	29.11.1916	Zmarł w szpitalu polowym podczas I wojny światowej.
Landsturmann	Albrecht	Johann	–.–.—-	25.10.1916	Poległ podczas I wojny światowej.
Musketier	Wendt	Helmut	–.–.—-	04.06.1916	Poległ podczas I wojny światowej.
Musketier	Schüttkäker	Willi	–.–.—-	04.10.1917	Poległ podczas I wojny światowej.
Gefreiter	Schüttkäker	Hermann	–.–.—-	22.03.1918	Poległ podczas I wojny światowej.
Gefreiter	Steckmann	Bernhard	–.–.—-	07.04.1918	Poległ podczas I wojny światowej.
Grenadier	Prange	Wilhelm	–.–.—-	27.05.1918	Poległ podczas I wojny światowej.
Musketier	Boldt	Willi	–.–.—-	27.10.1918	Poległ podczas I wojny światowej.
–	von Uckermann	Ernst Henning	–,–,—-	–.–.1944	Poległ na froncie wschodnim.

Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss. 1017-1021.