Wiszno – Vieschen

Wiszno – wieś w gminie Damnica. Wcześniej nosiła nazwę Vissen i była lennem rodzinny Wobeser. W XV wieku Tetzlaff Wobeser otrzymał wsie Wiszno, Choćmirówko i Drzeżewo dzięki swojej żonie – córce Steffena Woldags. Po śmierci Johanna Wobeser Wiszno zostało sprzedane w 1735 r. Ottonowi Bogusławowi [Bogislav] von Schwerin. W 1752 r. wieś przechodzi na własność Franza Christiana von Schmude, a po jego śmierci na syna. W 1804 r. wieś ponownie wraca do rąk rodziny von Wobeser. Następnie w 1838 r. zostaje sprzedana przez Karla i Augusta von Wobeser za 21 tys. talarów kapitanowi Lugwigowi von Katzler, w rękach którego wieś była do 1845 r. W 1858 r. przechodzi na własność rodziny Beckmann, a następnie w 1893 r. właścicielem zostaje Bannier i 1910 r. dr von Böttinger. Ostatnim właścicielem Wiszna był von Wittke.

Rolnictwo i działalność gospodarcza

W 1938 r. majątek w Wisznie liczył 183 ha, w tym było: 155 ha gruntów ornych, 10 ha łąk, 2 ha pastwisk, 10 ha lasów, 4 ha nieużytków i 2 ha powierzchni wodnych. W zabudowaniach gospodarczych znajdowało się: 12 koni, 55 sztuk rogacizny i 100 świń. Poza majątkiem we wsi znajdowało się 36 gospodarstw rolnych, w tym:
– 9 o powierzchni od 0,5 ha do 5 ha,
– 9 o powierzchni od 5 ha do 10 ha,
– 15 o powierzchni od 10 ha do 20 ha,
– 3 o powierzchni od 20 ha do 100 ha.
W Wisznie miała swoją siedzibę Wiejska Kasa Oszczędnościowo – Pożyczkowa. Znajdowały się tam tapicernia, którą prowadził mistrz siodlarski Ernst Struck oraz oberża prowadzona przez Wandtke.

Kościół

Mieszkańcy Wiszna byli wyznania ewangelickiego. W 1925 r. tylko dwie osoby deklarowały katolicyzm. Wieś należała do parafii w Damnie, a tym samym do okręgu kościelnego Stolp – Altstadt (Słupsk – Stare Miasto).

Szkoła

W 1932 r. w Wisznie funkcjonowała 1-stopniowa szkoła powszechna z jednym nauczycielem. Uczęszczało do niej wówczas 43 uczniów. Ostatnim nauczycielem był Werner Bohnstedt, który w 1945 r. popełnił samobójstwo. 

Ostatnie dni wojny

Wieś została zajęta przez wojska radzieckie 9 marca 1945 r. Po około 8 tygodniach we wsi pojawili się pierwsi osadnicy polscy. Podczas II wojny światowej zginęło 6 mieszkańców wsi, 28 zaginęło i 16 poległo w szeregach armii niemieckiej.

Cmentarz

Data założenia:	Brak danych. Występuje na mapie z II połowy XIX wieku.
Wyznanie / parafia:	Ewangelicki / parafia Damno.
Status:	Nieczynny.
Położenie:	400 m w kierunku wschodnim od ostatnich zabudowań w Bobrownikach. Po lewej stronie traktu do miejscowości Wiszno (przed 1945 r. miejscowość nosiła nazwę Neu Vieschen). Miejscowość Wiszno (Vieschen) weszło w skład miejscowości Bobrowniki.
Współrzędne geograficzne:	N 54,526245⁰ E 17,346614⁰
Powierzchnia:	± 2400m2
Układ przestrzenny:	Posadowiony na płaskim terenie, na planie prostokąta, na linii wschód – zachód. Granice terenu wytyczają kamienie głazy narzutowe i drzewa klonu. Zachowała się wyraźna granica dzieląca cmentarz na dwie części, która została wchłonięta podczas powiększenia terenu pochówkowego w kierunku wschodnim. W najstarszej części cmentarza (zachodniej)zachował się czytelny układ grobów. Zmarłych chowano na linii wschód – zachód.
Drzewostan i roślinność:	Drzewa: klon, / roślinność: bluszcz.
Najstarszy zachowany element:	Fragment granitowego krzyża upamiętniającego Karla Freitag zmarłego 23.08.1933 r.
Zachowały się:	– kamienie wytyczające obszar cmentarza, – nasadzenie drzew klonowych w linii granic cmentarza, – 30 granitowych podstaw pod żeliwne krzyże, – 7 betonowych obrzeży grobów (grób podwójny), – 1 betonowe obrzeże grobu (grób pojedynczy), – 1 granitowe obrzeże grobu rodzinnego z 5 granitowymi podstawami pod żeliwne krzyże, – 3 podstawy pod stele, – 1 betonowa stela z inskrypcją, – 1 betonowa stela bez inskrypcji, 1 granitowa stela, – 2 betonowe nagrobki w kształcie pnia drzewa bez tablic inskrypcyjnych, – 1 betonowy krzyż bez tablicy inskrypcyjnej (uszkodzony), – 1 krzyż z granitu polerowanego, – 2 betonowe krzyże.
Uwagi:	Pierwotnie cmentarz był posadowiony na planie kwadratu, a jego powierzchnia wynosiła ±1200 m2. Powiększenie terenu grzebalnego w kierunku wschodnim (o dalsze ±1200 m2) nastąpiło najprawdopodobniej w latach 30 XX w. Na mapie z 1929 r. został on jeszcze oznaczony kwadratem. Ostatni potwierdzony pochówek na terenie tego cmentarza miał miejsce w marcu 1947 r. Pochowano wówczas miejscowego krawca – Ludwiga Naggatz.

Pochowani na miejscowym cmentarzu

		Tytuł / oznaczenie	Data urodzenia	Data śmierci
Bewersdorff	Herbert	–	29.02.1908	05.11.1939
Freitag	Karl	–	07.03.1880	23.08.1933
Naggatz	Ludwig	Mistrz krawiecki.	04.11.1895	17.03.1947
Bohnstedt	Werner	Nauczyciel miejscowej szkoły. Popełnił samobójstwo.	–.–.—-	–.–.1945

Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss. 963-966
2. Niekammer’s Landwirtschaftliche Güteradreßbücher. Band I: Landwirtschaftliches Adreßbuch der Provinz Pommern, Leipzig, Niekammer’s Adreßbüchern G.m.b.H 1939