Łosino – Lossin

Łosino – wieś sołecka w gminie Kobylnica. Według spisu ludności, przeprowadzonego 17 maja 1939 r., mieszkało tu 346 osób w 86 gospodarstwach domowych. Jednym z pierwszych znanych właścicieli Łosina był Woczaeus Janitz, który sprzedał je w 1419 r. Lorenzowi Swenz Puttkamer. Do 1908 r. przechodziło ono w spadku w obrębie tej samej linii rodziny von Puttkamer. W 1804 r. wieś należała do Otto Wilhelma von Puttkamer’a. Od 1877 r. do około 1905 r. jej właścicielem był Maximilian von Puttkamer. W latach 1908 r. – 1914 r. majątkiem zarządzał Erich von Puttkamer. Od lipca 1914 do 1929 r. wieś znajdowała się w rękach Maximiliana von Puttkamer. Męska gałąź rodziny von Puttkamer wywodząca się z Łosina wygasła w 1971 r. Następnie należało ono do konsula Geiß z Ustki oraz Maximiliana von Zitzewitz, który zmarł 4.12.1937 r. Został on pochowany na skraju parku dworskiego w swoim majątku w Łosinie.

Rolnictwo i działalność gospodarcza

W 1892 r. powierzchnia majątku w Łosinie wynosiła 697 ha, w tym było: 470 ha gruntów ornych, 83 ha łąk, 29 ha pastwisk, 115 ha lasów. W zabudowaniach gospodarczych znajdowało się: 40 koni, 194 sztuk bydła, 800 owiec i 80 świń. Po 22 latach, tj. w 1914 r. powierzchnia majątku zmniejszyła się o 277 ha i wynosiła 420 ha, w tym było: 310 ha gruntów ornych, 50 ha łąk, 20 ha pastwisk, 40 ha lasów. Ponadto hodowano tutaj: 49 koni, 143 sztuk bydła, 20 owiec i 27 świń. Poza majątkiem we wsi znajdowało się 51 gospodarstw rolnych (1939 r.), w tym:
– 9 o powierzchni od 0,5 do 5 ha,
– 8 od 5 do 10 ha,
– 28 od 10 do 20 ha,
– 6 powyżej 20 ha.
Największe gospodarstwa rolne posiadali: Paul Wolff z Krempy – 50,5 ha i Friedrich Lickfett – 41,5 ha. Na terenie wsi znajdowała się ferma hodowlana nutrii, szynszyli i srebrnych lisów, dostarczająca na rynek szlachetne futra.

Kościół

Mieszkańcy wsi byli w większości ewangelikami. Tylko dwie osoby deklarowały katolicyzm (1925 r.). Łosino należało do parafii w Zirchow (Sierakowo Słupskie), a tym samym do okręgu kościelnego Stolp Stadt (Słupsk Miasto).

Szkoła

W 1817 r. szkoła znajdowała się między zagrodami chłopskimi Ferdynand’a Bolduan i Martina Hoepner’a. Jej budynek był typową kurną chatą, mieszczącą mieszkanie nauczyciela i jego rodziny, które było równocześnie klasą szkolną. W 1931 r. do szkoły uczęszczało 29 uczniów, w tym 16 dziewczynek i 13 chłopców. Latem frekwencja spadała, ze względu na pomoc dzieci w pracach na gospodarstwach rodziców. Z tego powodu wprowadzono nakaz uczęszczania do szkoły, z którego mógł zwolnić uczniów tylko nauczyciel. W 1835 r. wybudowano we wsi nową szkołę, w której znajdowała się klasa, mieszkanie nauczyciela i kuchnia. Wynagrodzenie nauczycielskie w 1819 r. nie należało do wysokich. Wynosiło 13 talarów i 13 groszy, w tym były:
– 4 talary na dom i ogród,
– 7 talarów i 8 groszy do kasy szkolnej,
– 16 groszy na 4 fury gałęzi i ściółki,
– 12 groszy na chleb i obiad z dwóch dań.
Z biegiem lat dochód nauczyciela w Łosinie uległ poprawie. W 1823 wynosił on 15 talarów, w 1831 – 26 talarów, w 1838 – 40 talarów i 14 srebrnych groszy, w 1842 – 57 talarów i 5 srebrnych groszy.
Według danych z 1932 r. w Łosinie funkcjonowała jednostopniowa szkoła powszechna z jednym nauczycielem. Do szkoły uczęszczało wówczas 42 dzieci. Ostatnim nauczycielem był Berthold Witt, który zmarł w 1945 r. W Łosinie uczyli również:
– Martin Bolduan (1752),
– Andreas Buchert (1779),
– Martin Gottlieb Zieldke (1786),
– Johan Gottlieb(1787),
– Michał Jakob Bolduan(1842),
– Richard Neubüser,
– Walter Voll,

Ostatnie dni wojny

Łosino zostało zajęte przez wojska radzieckie wieczorem 7 marca 1945 r. Podczas II wojny światowej zginęło 18 mieszkańców wsi, 44 zaginęło i 9 poległo w szeregach armii niemieckiej.

Cmentarze

W Łosinie znajdowały się dwa miejsca pochówkowe. Pierwsze, przeznaczone do grzebania tutejszej ludności, znajdowało się na zachód od wsi, po prawej stronie drogi do Sierakowa Słupskiego i przy rozwidleniu drogi gruntowej prowadzącej m.in. do Widzina (N 54° 24′ 28.87″ E 17° 0′ 7.55″). Zachowały się wyraźne granice cmentarza, wytyczone (od strony południowej) przez drzewa świerkowe. Od północy cmentarz przylegał do drogi gruntowej, a od strony zachodniej widoczny jest brak przedwojennego zadrzewienia. Można przypuszczać, że planowano poszerzenie cmentarza w kierunku zachodnim (np. w przypadku braku miejsc na nowe pochówki). Wejście na teren cmentarza (o powierzchni ok 2700 m2 ) znajdowało się od strony wschodniej, tj. od głównej drogi. Nie zachowały się tu żadne ślady wskazujące na układ mogił. Cały teren został zniwelowany. Starano się usunąć wszystkie ślady świadczące o pochówkach w tym miejscu. Świadczy o tym brak większości granitowych podstaw pod żeliwne krzyże, które były umocowane w ziemi na głębokości 0,5 m. Na skraju jego południowo-zachodniej części zachowały się jedynie dwie granitowe podstawy (z fragmentami żeliwnych krzyży). Ocalał również betonowy krzyż upamiętniający Otto Kroggel’a, który zmarł 15.07.1935 r. Pierwotne miejsce posadowienia tego krzyża jest nieznane.
Drugie miejsce pochówkowe usytuowane jest na południowym skraju dawnego parku dworskiego (N 54° 24′ 31.9″ E 17° 1′ 6.35″). Grzebano tutaj zmarłych właścicieli ziemskich z rodzin Zitzewitz i Puttkamer. Oba grobowce zostały splądrowane. Zachowały się dwie stele. Pierwsza z nich upamiętnia Max’a von Puttkamer, pana Łosina i Zajączkowa, który zmarł 25.03.1920 r.(foto_315). Na kamiennym nagrobku oprócz inskrypcji umieszczono wizerunek gryfa z tarczy herbowej rodu. Druga granitowa stela upamiętnia Maximiliana von Zitewitz – właściciela Łosina, zmarłego 04.12.1937 r. (foto_317). Powyżej inskrypcji figuruje wizerunek orła z tarczy herbowej rodu.

Pochowani na cmentarzach w Łosinie

Nazwisko	Imię	Tytuł / oznaczenie	Data urodzenia	Data śmierci
Höpner	Johan	–	28.06.1782	28.01.1825
Bolduan geb. Wegner	Christine	–	–.–.—-	15.04.1835
Kroggel	Otto	–	02.06.1893	15.07.1935
Puttkamer	Max	Właściciel wsi Łosino i Zajączkowo.	25.06.1865	25.03.1920
Zitzewitz	Maximilian	Komandor podporucznik.	06.01.1886	04.12.1937

Mieszkańcy Lossin (Łosino) polegli podczas wojen

Stopień	Nazwisko	Imię	Data urodzenia	Data śmierci	Miejsce śmierci / wiek / uwagi
Landwehrmann	Zessin	Emil	–.–.—-	14.10.1914	Landwehr – Inf. Rgt. 9, 11 kp., poległ w bitwie o Rokitno pod Warszawą.

Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss.704-706.
2. Pomersches Güter-Adressbuch, Friedrich Nagel (Paul Niekammer), Stettin 1892 ss. 160-161.
3. Güter-Adreßbuch für die Provinz Pommern, wyd. Reichenbach’sche Verlagsbuchhandlung, Leipzig 1914, ss. 212-213.
4. http://www.weltkriegsopfer.de/Kriegsopfer-Emil-Zessin_Soldaten_0_105360.html.