Zimowiska
Banner

Zimowiska - Wintershagen

Zimowiska - wieś w gminie Ustka, wchodząca w skład sołectwa w Grabnie. Przed 1945 r.była ona podzielona na dwie części: Wintershagen A i Wintershagen B. Tą ostatnią przemianowano po II wojnie światowej na Grabno. Już w XIV w. wieś była w rękach rodziny von Winterfeld, która wymarła w XVII w. Ostatnim przedstawicielem rodu był Niclaus von Winterfeld. Do dzisiaj w miejscowym kościele znajdują się ślady pochówków przedstawicieli tej rodziny. W 2 poł. XVIII w. właścicielem wsi był podporucznik Gwardii Królewskiej Otto Friedrich Graf von Podewils, który sprzedał ją swojemu dzierżawcy Johannowi Kratz. Po jego śmierci w 1822 r. wieś przechodzi na własność jego synów. Gustaw Kratz otrzymał Zimowiska A, a jego brat Heinrich Zimowiska B. W 1859 r. Zimowiska A dzięki małżeństwu przechodzą na własnośc Konrada von Uckermann. Po jego śmierci w 1910 r. wieś przejął jego najstarszy syn Konrad, Georg Uckermann, który zmarł w Zimowiskach w 1922 r. Po śmierci Georga Uckermann majątek przechodzi w ręce Ernsta, Henninga Uckermann, który zginął w Rosji w 1944 r.
Wintershagen B (Zimowiska) po śmierci Johanna Kratz przejął jego syn Heinrich. Po jego śmierci majątek przechodzi w 1872 r. na własność jego syna Carla, który powiększył dobra rodzinne o wieś Strickershagen (Przewłoka). Jego przedwczesna śmierć doprowadziła do przejęcia majątku przez jego syna Leo, który sprzedał najpierw wieś Przewłokę, a następnie w 1914 r. Zimowiska B niejakiemu Mach. Ostatnim właścicielem wsi Zimowiska B był Pan Boenisch. Po wojnie Zimowiska B przemianowano na Grabno.

Kościół

Wszyscy mieszkańcy Zimowiska byli wyznania ewangelickiego i należeli do parafii w Zimowiskach, która została przeniesiona 1 października 1909 r. do Ustki. W skład parafii w Ustce (1940 r.) wchodziło 5 miejscowości: majątek ziemski i gmina wiejska Wintershagen (Zimowiska), Strickershagen (Przewłoka), Nesekow (Niestkowo) i Stolpmünde (Ustka). Łącznie liczyła ona 5157 osób. Przed 1 października 1909 r. w skład parafii wchodziła również miejscowość (Arnshagen) Charnowo. Pierwszym proboszczem w Zimowisku był Nikolaus Rutnick. W 1518 r. Pastor z Zimowiska Jakob Knade jako pierwszy kaznodzieja protestancki w Niemczech zawarł związek małżeński.

Szkoła 

W roku 1932 w Zimowiskach istniała jednostopniowa szkoła powszechna. Ostatnim niemieckim nauczycielem był Wilhelm Braatz.

Ostatnie dni wojny

Dnia 6 marca 1945 r. dotarł z Ustki rozkaz ewakuacji mieszkańców wsi. Wczesnym rankiem następnego dnia jedna z kolumn ruszyła w kierunku Słupska, lecz z powodu dużej ilości uchodźców grupa nie była w stanie dotrzeć do celu i zawróciła. Druga grupa dotarła tylko do Wytowna i tam została zaskoczona przez Rosjan. Został tam wówczas zastrzelony leśniczy Müller, który był w mundurze i posiadał broń. Wieś Wintershagen została zajęta przez Rosjan 8 marca 1945 r. Ponieważ leżała ona w strefie zaporowej, wszyscy mieszkańcy otrzymali nakaz opuszczenia domostw. Znaleźli czasowe schronienie we wsiach Widzino, Pieszcz, Reblino. Po około 4-6 tygodniach przymusowo ewakuowani mogli powrócić do swoich domów ograbionych przez żołnierzy rosyjskich. W majątku utworzono rosyjską komendanturę. Pierwsi Polacy osiedlili się w Wintershagen w lipcu 1945 r. Miejscowość przemianowano na Zimowiska. Pierwszym osadnikiem był stolarz, jeniec z obozu pracy Wytowno-Zimowiska. Akcja przesiedleńcza niemieckich mieszkańców wsi trwała do 2 września 1946 r. Poprzez obóz zbiorczy w Szczecinie zostali oni skierowani do Salzkotten w okręgu Büren w Westfalii. W 1948 r. Rosjanie przekazali majątek w Zimowiskach pod zarząd polski. Straty wojenne wśród niemieckiej ludności cywilnej wynosiły 4 zabitych i 17 zaginionych. W szeregach armii niemieckiej poległo 8 mieszkańców wsi.

Cmentarze

Cmentarz przykościelny

Data założenia:  Brak dokładnych danych.
Wyznanie/ parafia: Ewangelicki /  parafia Zimowiska.
Status:  Nieczynny. 
Położenie:  Teren w obrębie miejscowego kościoła. 
Współrzędne geograficzne:  N 54.559886, E 16.911146
Powierzchnia:  ± 2070m- powierzchnia terenu kościelnego.
Układ przestrzenny:   Teren kościelny łącznie z cmentarzem posadowiony na planie prostokąta na linii wschód-zachód. Wejście na teren znajduje się od strony zachodniej.
Drzewostan i roślinność:   Drzewa: dąb. / Roślinność: bluszcz. 
Najstarszy zachowany element:   Płyta nagrobna z 1614 r. pierwotnie wmurowana po prawej stronie ołtarza, upamiętniająca Damiana von Winterfeld oraz jego żonę Sophie ostatnią z rodu Krummel. 
Zachowały się: 
  • 3 granitowe podstawy pod żeliwne krzyże.

 

Cmentarz parafialny

Data założenia:  Brak dokładnych danych.  
Wyznanie / parafia:  Ewangelicki / parafia  Zimowiska.
Status: Nieczynny. 
Położenie: Na południowy-wschód od wsi.
Współrzędne geograficzne:  N 54°33’478” E 16°55’712” 
Powierzchnia:  ± 10800m2 
Układ przestrzenny: 

Cmentarz posadowiony na planie protokątana, na linii północny-wschód - południowy-zachód. Teren cmentarza był otoczony drzewami świerkowymi. Wejście na teren pochówkowy znajdowało się od strony północno-zachodniej w połowie długości świerkowej granicy. Wejście tworzyły dwa filary wykonane z czerwonej cegły. W części północno-zachodniej znajdowała się kwatera dziecięca. Na skraju południowo-wschodnim znajdowała się kwatera rodziny von Uckermann. Zmarłych chowano głową w kierunku południowo-wschodnim. Z zachowanych śladów można stwierdzić, iż było co najmniej sześć rzędów mogił. Powojenne nagrobki były wykonane z drewna i były wzorowane na kamiennych nagrobkach przedstawiających ścięty pień drzewa. Tablice z ręcznie wyrytymi inskrypcjami były montowane po skosie na ściętych pniach. Na skraju południowo-wschodnim cmentarza pochowano dwóch żołnierzy radzieckich.

Drzewostan i roślinność:   Drzewa: świerk. / Rośliny: konwalia.
Najstarszy zachowany element:  Granitowa płyta inskrypcyjna upamiętniająca Ginter′a Märlens zmarłego 7 lutego 1921 r. w wieku 5 miesięcy.

Zachowały się: 
  •  7 nagrobków w kształcie pnia drzewa bez tablic inskrypcyjnych,
  • 10 betonowych nagrobków bez tablic inskrypcyjnych,
  • 20 frgmentów rozbitych nagrobków,
  • 33 granitowe podstawy pod żeliwne krzyże,
  • 2 betonowe obrysy mogił w kształcie wieka trumny,
  • 4 betonowe obrysy mogił w kształcie otwartej trumny,
  • 3 betonowe obrysy mogił,
  • 2 krzyże kamienne (beton),
  • 1 tablica inskrypcyjna z białego granitu.
Uwagi:
  • Nagrobek z kwatery rodzinnej  von Uckermann został przeniesiony do Ustki i umiejscowiony przed kościołem p.w. Najświętszego  Zbawiciela.
  • Po 1945 r. zmarłych narodowości niemieckiej grzebano w części północno-wschodniej.  
  • Ostatni pochówek na miejscowym cmentarzu miał miejsce w 1951 r.
  • Na skraju południowo-wschodnim cmentarza pochowano dwóch żołnierzy radzieckich. Miejsce pochówku wskazał Pan Józef Kisiel z Ustki, były mieszkaniec wsi Zimowiska.
  • Powojenne nagrobki były wykonane z drewna i były wzorowane na kamiennych nagrobkach przedstawiających ścięty pień drzewa. Tablice z ręcznie wyrytymi inskrypcjami były montowane po skosie na ściętych pniach drzew - informację przekazał Pan Józef Kisiel z Ustki, były mieszkaniec wsi Zimowiska.

 

 

Pochowani na cmentarzu ewangelickim 

Nazwisko  Imię  Tytuł / oznaczenie Data urodzenia  Data śmierci 
Märlens  Ginter  - 25.09.1920  07.02.1921 
Nesz Franz 18.07.1848 03.10.1915
Schoodt  Betty  Zmarła w wieku 17 lat / córka Franza i Friedy z dm. Groth.   03.08.1925  03.03.1943 
Schwarz geb. Papke  Berta  08.11.1870  15.06.1942 

 

Mieszkańcy Zimowiska (Wintershagen) polegli podczas wojen 

Stopień Nazwisko Imię Data urodzenia Data śmierci Miejsce śmierci / wiek / uwagi
Dragon Zoschke Robert --.--.---- 17.09.1870 Drag. Rgt. 3 / zmarł w szpitalu polowym w Görlitz.
Wehrmann Hildebrandt Richard --.--.---- 20.08.1914 Poległ podczas I wojny światowej.
Musketier Schoodt Fritz --.--.---- 23.08.1914 Poległ podczas I wojny światowej.
Unteroffizier Bemkow Leo --.--.---- 16.11.1914 Poległ podczas I wojny światowej.
Reservist Boldt Franz --.--.---- 24.10.1914  Poległ podczas I wojny światowej.
Unteroffizier  Schulz  Hermann  --.--.---- 12.02.1915  Poległ podczas I wojny światowej.
Kanonier  Schlanke  Karl  --.--.---- 15.07.1915  Poległ podczas I wojny światowej.
Leutnant Reserve  Stahlbusch  Friedrich  --.--.---- 07.08.1916  Poległ podczas I wojny światowej / nauczyciel.
Kanonier  Boldt  Friedrich  --.--.---- 29.11.1916  Zmarł w szpitalu polowym podczas I wojny światowej.
Landsturmann Albrecht Johann --.--.---- 25.10.1916 Poległ podczas I wojny światowej.
Musketier Wendt Helmut --.--.---- 04.06.1916 Poległ podczas I wojny światowej.
Musketier Schüttkäker Willi --.--.---- 04.10.1917 Poległ podczas I wojny światowej.
Gefreiter Schüttkäker Hermann --.--.---- 22.03.1918 Poległ podczas I wojny światowej.
Gefreiter Steckmann Bernhard --.--.---- 07.04.1918 Poległ podczas I wojny światowej.
Grenadier Prange Wilhelm --.--.---- 27.05.1918 Poległ podczas I wojny światowej.
Musketier Boldt Willi --.--.---- 27.10.1918 Poległ podczas I wojny światowej.
- von Uckermann Ernst Henning --,--,---- --.--.1944 Poległ na froncie wschodnim.

Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss. 1017-1021.