Stojcino
Banner

Stojcino - Stohentin

Stojcino - wieś w gminie Smołdzino. Przed wybuchem II wojny światowej mieszkało tutaj 376 osób (stan na 17 maja 1939 r.).1 W czasach pruskich należało ono do tak zwanych wsi królewskich, które podlegały urzędowi w Smołdzinie. W 1784 r. Stojcino posiadało 18 chłopów i 3 dzierżawców gruntów. Po uwłaszczeniu ziemi nastąpiło przekształcenie wsi urzędowej na chłopską.

Rolnictwo i działalność gospodarcza

Mieszkańcy wsi trudnili się uprawą roli i hodowlą. Znajdowało się tutaj 68 gospodarstw rolnych, w tym:
- 28 o powierzchni od 0,5 ha do 5 ha,
- 16 od 5 ha do 10 ha
- 20 od 10 ha do 20 ha,
- 4 powyżej 20 ha.
Największe z nich posiadali: Karl Bäther 25 ha, Karl Martelock 23 ha, Franz Pigorsch 22 ha i Anna Jost 21 ha. Najwięcej inwentarza miał rolnik Pigorsch, do którego należały: 2 konie, 10 sztuk bydła, 80 owiec i 10 świń.
We wsi funkcjonowała karczma ze sklepem kolonialnym Franza Pigorsch, a później Artura Hoeft, sklep kolonialny Pieper′a i sklep rowerowy Wilhelma Pigorsch.

Kościół

Ludność wsi była w większości wyznania ewangelickiego. W 1925 r. tylko 6 osób deklarowało katolicyzm. Stojcino należało do parafii w Gardnie Wielkiej, a tym samym do okręgu kościelnego Słupsk Stare Miasto (Stolp Altstadt).

Szkoła

W 1932 r. w Stojcinie funkcjonowała 3-stopniowa szkoła powszechna. Uczyło w niej dwóch nauczycieli, w trzech klasach. Uczęszczało do niej wówczas 68 uczniów. Nauczycielami byli: Brates (około 1931 r.) i Ernst Rothe, który jeszcze podczas ostatniej wojny powrócił na Śląsk.

Ostatnie dni wojny

Wieś została zajęta przez wojska radzieckie 09.03.1945 r. Doszło wówczas do rabunków, gwałtów oraz aresztowań wielu mieszkańców i ich wywózki. W 1946 r. przybyli tu pierwsi polscy osadnicy. Podczas II wojny światowej zaginęło: 50 tutejszych mieszkańców, a 12 poległo w szeregach armii niemieckiej.

Cmentarz

Data założenia: XIX w. Brak dokładnych danych. 
Wyznanie / parafia:  Ewangelicki / parafia w Gardnie Wielkiej. 
Status:  Nieczynny. 
Położenie:  Położony 850 m na północny-zachód od wsi, pomiędzy główną drogą prowadzącą do Gardny Wielkiej, a dawnym zarośniętym traktem do Stojcina. 
Współrzędne geograficzne:  N 54,63198⁰ E 17,18157⁰ 
Powierzchnia:  ±3600m2 
Układ przestrzenny:  Cmentarz posadowiony na planie trapezu na linii wschód - zachód. Wejście na teren pochówkowy znajdowało się od strony wschodniej. Zachowały się wyraźne granica, którą wytyczają kamienie polne i nasadzenia drzew świerkowych. Nieczytelny jest układ kwater i grobów. Na południowo-zachodnim skraju cmentarza zachowała się jedna mogiła ziemna położona na linii wschód - zachód.
Drzewostan i roślinność:  Dąb / barwinek, konwalia.
Najstarszy zachowany element:  Krzyż żeliwny upamiętniający Carla Kieper zmarłego 24.11.1873 r. 
Zachowały się: 
  • kamienie narzutowe wytyczające granicę cmentarza,
  • krzyż kamienny (betonowy) z czarną tablicą inskrypcyjną w obrysie (Jach, 1943),
  • krzyż z kamienia naturalnego (biały) o wymiarach 48 x 29 x 4,3 z inskrypcją wklęsłą (Bäther, 1941),
  • fragment krzyża z naturalnego kamienia. Inskrypcja wklęsła z zachowaną farbą w kolerze złotym,
  • fragment krzyża żeliwnego ażurowego z 2 tabliczkami inskrypcyjnymi (Zessin, 1894),
  • krzyż żeliwny ażurowy bez kamiennej podstawy z 2 tabliczkami inskrypcyjnymi (Pollex, 1901),
  • krzyż żeliwny ażurowy bez tabliczek porcelanowych,
  • krzyż żeliwny bez cokolika i kamiennej podstawy (Jost, 1891),
  • Krzyż żeliwny dziecięcy z cokolikiem, bez kamiennej podstawy (Kieper, 1873),
  • destrukt tablicy inskrypcyjnej czarnej (Benreick),
  • odlew anioła z krżyża żeliwnego - 3 sztuki,
  • fragmenty żeliwne z rozbitych krzyży 34 sztuki.
Uwagi: W oparciu o mapy z XIX i XX wieku można przypuszczać, że teren grzebalny uległ poszerzeniu w kierunku południowym, tj. do starego traktu prowadzącego do Gardny Wielkiej. Obecnie droga prowadząca do tej miejscowości znajduje się od strony północnej cmentarza, tj. w miejscu dawnego szlaku kolejowego. Spowodowało to zmiany w planie posadowienia tego terenu z kwadratu na trapez. 

     

 

Pochowani na cmentarzu w Stojcinie 

Nazwisko Imię Uwagi Data urodzenia Data śmierci
Bäther Luise - 22.06.1941 23.06.1941
Bäther Helmut - 22.06.1941 23.06.1941
Benreick Carl Eduard - 29.03.1853 30.05.1912
Jach Wilhelm - 21.06.1887 10.09.1943
Jost Heinrich - 06.09.1844 10.05.1891
Kieper Carl August Theodor - 22.09.1873 24.11.1873
Londer z dm. Jost Auguste Córka Ferdinanda Jost i Alwine z dm. Rodemerk. Urodziła się w Stojcinie i zmarła w Stojcinie, w wieku 30 lat.  --.--.---- 21.02.1900
Pollex Theodor Friedrich - 27.02.1901 27.02.1901
Zessin Maria Alwine Siostra Ide Pauline Zessin 01.11.1881 20.06.1893
Zessin Ida Pauline Siostra Marii Alwine Zessin. 16.12.1894 31.12.1894

 


Mieszkańcy Stohentin (Stojcino) polegli podczas wojen

Stopień Nazwisko Imię Data urodzenia Data śmierci Miejsce śmierci / wiek / uwagi
Unteroffizier Lüdtke Walter --.--.---- --.--.1943 Poległ na froncie wschodnim / 30 lat / mąż Mety z dm. Barnow / Inf. Regt. / mszę za poległego odprawiono w Gardnie Wielkiej 21.03.1943 r.
Obergefreiter Jost Theodor --.--.---- --.--.1943 Poległ na froncie wschodnim / 23 lata / syn Hermanna i Auguste z dm. Jaschob / odznaczony KZ I kl., KZ II kl., medalem wschodnim, odznaką szturmową piechoty / mszę za poległego odprawiono w Gardnie Wielkiej 11.04.1943 r.

Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss. 934-935,
2. Die Grenz-Zeitung nr 74 z 16.03.1943 r.