Kusowo - Kussow 

Kusowo - wieś w gminie słupskiej. Pierwsza wzmianka o Kusowie pochodzi z 6 grudnia 1329 r. Wówczas to Lippold von Behr sprzedał wieś za konia bojowego z dopłatą 50 grzywien Ulrichowi von Hugewitz, komturowi zakonu krzyżackiego z siedzibą w Słupsku. Zakup Kusowa i innych wsi w okolicach Słupska miało na celu m.in umocnienie pozycji zakonu na ziemi słupskiej. Panowanie krzyżackie na ziemi słupskiej zakończyło się w 1343 r. W 1357 r. biskup Johann z Kamienia Pomorskiego (Cammin) przekazał Kusowo w lenno rodzinie von Zitzewitz i od tego czasu, aż do 1930 r. pozostawało w rękach tej rodziny. 
W podziale majątku właścicielem Kusowa w 1806 r. został Heinrich von Zitzewitz. Po jego śmierci Domaradz i Kusowo przeszło w 1834 r. na Hermanna Ferdinanda Aleksandra von Zitzewitz (*13.07.1806 - †07.02.1876), a następnie po jego śmierci majątek w Domaradzu przejął syn Paul Kaspar Hermann (*05.10.1845 - †27.07.1908), natomiast właścicielem Kusowa został Max Hermann Wilhelm von Zitzewitz (*30.06.1849 - †10.06.1913). Zanim ten ostatni zmarł w Kusowie, wydzierżawił majątek ojcu swojego zięcia majorowi Zanthier. Podczas dzierżawy majątek w Kusowie został zaniedbany. W związku z tym Max Herman Otto von Zitzewitz (*30.05.1892 - †28.10.1965) sprzedał wieś w 1930 r. Wernerowi Scheunemann, który tym samym był ostatnim właścicielem Kusowa. 

W 1938 r. powierzchnia majątku w Kusowie wynosiła 490,5 ha, w tym było: 319 ha gruntów ornych, 19 ha łąk, 20,5 ha pastwisk, 115,5 ha lasów, 12,5 ha nieużytków, a także 3,5 ha terenów wodnych. W zabudowaniach gospodarczych znajdowało się: koni, 98 sztuk bydła, 500 owiec i 250 świń. Kusowo słynęło z wyjątkowo pięknego parku założonego przez Maxa von Zitzewitz′a, z licznymi stawami rybnymi, z karpiami i pstrągami.

Szkoła

Najbliższa szkoła powszechna znajdowała się w Płaszewku. Była to szkoła powszechna dwuklasowa z jednym nauczycielem. W 1932 r. do szkoły uczęszczało 62 dzieci mieszkających w Kusowie i Płaszewku. Wówczas nauczycielem był Paul Schardin.    

Kościół 

Wszyscy mieszkańcy wsi byli wyznania ewangelickiego i należeli do parafii św. Piotra w Słupsku, a tym samym do okręgu kościelnego Słupsk- Stare Miasto (Stolp-Altstadt). We wsi znajdowała się kaplica, która została ufundowana przez Jürgen′a von Boehn w 1630 r.    

 Ostatnie dni wojny

Jeszcze dzień przed wkroczeniem Rosjan do wsi mieszkańcy nie otrzymali rozkazu do ewakuacji. Właściciel majątki w Kusowie zwrócił się w tej sprawie do lidera lokalnej grupy w Głobinie i otrzymał odpowiedź, aby każdy z mieszkańców ewakuował się na własną rękę. Około godziny 17 mieszkańcy Kusowa i Płaszewka opuścili swoje domostwa i udali się w kierunku Gdyni z nadzieją na ewakuację drogą morską. Uciekinierzy dotarli do Stowięcina, gdzie zostali przechwyceni przez wojska radzieckie. Podczas powrotu do rodzinnych wsi 2 mężczyzn zostało zastrzelonych przez Rosjan. Właściciel majątku w Kusowie został aresztowany przez Rosjan. Natomiast ostatni właściciel majątku w Płaszewku wraz z żoną popełnili samobójstwo 6 marca 1945 r. we wsi Bobrowniki. Kusowo do 1948 r. pozostawało w rękach Rosjan. Następnie wieś została przekazana pod zarząd władz polskich.

Cmentarz

Pochowani na cmentarzu w Kusowie

 Polegli podczas wojen

 Żródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss.