Sierakowo Słupskie
Banner

Sierakowo Słupskie - Zirchow

Sierakowo Słupskie - wieś w gminie Kobylnica. Jedna z najstarszych wsi w powiecie słupskim. Pierwsza wzmianka o Sierakowie Słupskim występuje w dokumencie z 1287 r., w którym to książę Mściwoj II (pom. Mestwin) potwierdza nadanie wsi klasztorowi cystersów w Bukowie. W 1495 r. była ona lennem rodziny von Wobeser. Następnie jako właścicieli wsi wymienia się w 1717 r. Albrechta von Blumenthal, a w 1739 r. Alexandra von Schiebelstein. W 1790 r. Sierakowo Słupskie wraz z głównym majątkiem w Łupawie i 11 innymi wsiami w okręgu słupskim przeszło za przyczyną małżeństwa na własność rodziny von Bonin. Następnie przejęła je rodzina von Zitzewitz. W 1842 r. zostało ono sprzedane za kwotę 39000 talarów Alexandrowi von Bonin. Jednymi z ostatnich znanych właścicieli majątku byli: pani Siemers z Kończewa (1884 r.) i Hans Joahim Siemers z Kończewa (1928 r.).

Rolnictwo i działalność gospodarcza

W 1891 r. wielkość majątku w Sierakowie Słupskim wynosiła 408 ha, w tym było: 307 ha pól uprawnych, 53 ha łąk, 45 ha pastwisk i 3 ha lasów. Majątek wówczas był nastawiony na hodowlę owiec, których posiadało 362 sztuk. Oprócz owiec w zabudowaniach gospodarczych znajdowało się 18 koni, 149 sztuk rogacizny i 52 świń. Administratorem majątku był wówczas inspektor Strobelt.
Przed wybuchem I wojny światowej powierzchnia majątku nie uległa zmianie. Zmienił się natomiast profil hodowli. Przestawiono się na hodowlę świń, których stan zwiększono o 330%, tj. do 224 sztuk. Stan pozostałego inwentarza wynosił: 28 koni (wzrost o 56%), 192 sztuk bydła (wzrost o 29%) i 194 owce (spadek o 46%). We wsi znajdowały się również 44 gospodarstwa rolne, w tym:
- 4 o powierzchni od 0,5 ha do 5 ha
- 13 o powierzchni od 5 ha do 10 ha
- 24 od 10 ha do 20 ha,
- 3 powyżej 20 ha.
Według spisu powszechnego, przeprowadzonego 17.05.1939 r. we wsi mieszkały 402 osoby. Mieszkały tutaj m.in. rodziny: Bülow, Hergetz, Kamenzki, Kappe, Mancke, Manke, Maruner, Papenfuss, Schübel, Stiewe, Tepel, Woggon, Zorn.

Kościół

Wszyscy mieszkańcy wsi byli ewangelikami (1925) i należeli do parafii w Sierakowie Słupskim (Zirchow), a tym samym do okręgu kościelnego Słupsk Miasto (Stolp-Stadt). W skład parafii wchodziło 5 miejscowości: Kunsow (Kończewo), Kulsow (Kuleszewo), Lossin (Łosino), Sanskow (Zajączkowo) i Brackenberg (Zagórki). W 1940 r. parafia liczyła 1819 osób. Kościół w Sierakowie Słupskim wybudowany w XV w. należy do najstarszych budowli sakralnych w regionie słupskim. Po zakończeniu II wojny światowej, w lutym 1946 r. ewangelicka świątynia została wyświęcona przez księdza katolickiego Karola Chmielewskiego, ówczesnego proboszcza parafii św. Ottona w Słupsku. Obecnie jest kościołem filialnym pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Pastorzy w Zirchow (Sierakowo Słupskie).
- Bartholomäus Ketelhut w latach 1547-1577,
- Joachim Ketelhut w latach 1577-[----],
- Carl. Leo w latach 1614-1655,
- Andreas Reidel w latach 1656-1688,
- Philipp Christoph Zeyse w latach 1688-1720,
- Jakob Benjamin Zeyse w latach 1720-1742,
- Georg Albert Gottel w latach 1742-1762,
- Werner Heinrich Zeyse w latach 1763-1796,
- Martin Daniel Gottfried Hertel w latach 1797-1832,
- Adolf Matthey w latach 1834-1884,
- Wilhelm Friedrich Gurr w latach 1885-1888,
- Gustav Hermann Fürchtegott Bellin w latach 1888-1894,
- Hugo Heinrich Gustav Tschirschky w latach 1894-1903,
- Gotthold Karl Reimer w latach 1903-1912,
- Siegfried Finkbein w latach 1912-1946.

Szkoła

W Sierakowie Słupskim funkcjonowała jednostopniowa szkoła powszechna z jednym nauczycielem, do której uczęszczało 33 dzieci (1932). Jednym z ostatnich nauczycieli był Kamenzki.

Ostatnie dni wojny

W pierwszych dniach marca 1945 r. wieś była przepełniona uchodźcami z Prus Wschodnich, z okolic Tylży (Tilsit), Ragnety (Ragnit), Mamonowa (Heiligenbeil) oraz z Prus Zachodnich z okęgu Wąbrzeźno (Briesen). Dzień przed wkroczeniem wojsk radzieckich do wsi, tj. 06.03.1945 r., burmistrz Papenfuß wydał rozkaz do ewakuacji wsi. Część uciekinierów zdołała dotrzeć do Gardny Wielkiej, Smołdzina i Kluk. Podczas ucieczki zmarł 89-letni karczmarz Franz Stiewe, który został pochowany w Klukach. Już 8 i 9 marca grupy te zostały przechwycone przez wojska radzieckie i zawrócone do Sierakowa Słupskiego. Podczas rewizji osobistej Rosjanie znaleźli u rolnika Willego Katschke gwizdek trelowy, za posiadanie którego został on natychmiast zastrzelony.
Radzieckie czołgi i piechota wkroczyły do wsi od strony Kończewa. Doszło wówczas do potyczki z oddziałem niemieckim, w trakcie której poległo 5 żołnierzy niemieckich i zniszczeniu uległ jeden czołg radziecki. Z zabudowy wsi zniszczeniu uległy dwie zagrody, jeden budynek mieszkalny i stodoła należąca do rolnika Woggon. Pierwsi polscy osadnicy przybyli do Sierakowa Słupskiego w maju 1945 r. Pierwsze deportacje ludności niemieckiej z Sierakowa Słupskiego za Odrę miały miejsce we wrześniu 1945 r. i styczniu 1946 r. W pierwszej kolejności wywieziono pozostających we wsi uchodźców z Prus Wschodnich i Prus Zachodnich. Ostatni miejscowy pastor ewangelicki Siegfried Finkbein został deportowany 01.09.1946 r. Podczas II wojny światowej zginęło 5 mieszkańców wsi, 28 zaginęło i 11 poległo w szeregach armii niemieckiej.

Cmentarze

Cmentarz nr 1

Data założenia: Brak danych.
Położenie: Centrum wsi, po zachodniej stronie głównej drogi.
Współrzędne geograficzne: N 54.388649⁰ E 16.974864⁰.
Powierzchnia: ±1100 m2.
Układ przestrzenny: Posadowiony wokół kościoła z XV w. Wejście na teren przykościelny znajduje się od strony wschodniej. Zmarłych grzebano na linii wschód-zachód.
Stan obecny: Brak śladów kwater i grobów. Brak elementów nagrobnych.
Zachowały się: Pomnik upamiętniający poległych mieszkańców wsi podczas I wojny światowej.

Cmentarz nr 2 - na wschodnim skraju wsi

Data założenia: Brak dokładnych danych. Cmentarz istniał w 1877 r.
Położenie Na wschodnim skraju wsi, po prawej stronie drogi w kierunku Łosina.
Współrzędne geograficzne: N 54.389406⁰ E 16.977771⁰
Powierzchnia: ±1500 m2.
Układ przestrzenny: Posadowiony na planie prostokąta na linii wschód - zachód. Powierzchnię cmentarza wytyczają drzewa świerkowe. Na teren pochówkowy od strony północnej prowadziła aleja obsadzona świerkami.
Stan obecny: Brak śladów kwater i grobów.
Zachowały się: Aleja świerkowa prowadząca do cmentarza, rumowisko betonowych nagrobków, 1 krzyż żeliwny z grobu dziecięcego.

Cmentarz nr 3 - obecny cmentarz parafialny

Data założenia: Brak danych. 
Położenie: 530 m na północ od kościoła, po wschodniej stronie nieutwardzonego traktu.
Współrzędne geograficzne: N 54.373191⁰ E 16.965632⁰
Powierzchnia: ±2000 m2.
Układ przestrzenny: Posadowiony na planie prostokąta na linii północny-wschód - południowy-zachód. Wejście na teren pochówkowy znajduje się od strony zachodniej, tj. od nieutwardzonego traktu. Nie zachował się pierwotny układ kwater.
Stan obecny: Cmentarz czynny. Zachowała się jedna mogiła sprzed 1945 r.
Zachowało się: 1 fragment betonowego krzyża z betonowym obrysem mogiły.

 

 

Pochowani na cmentarzach w Sierakowie Słupskim

Nazwisko Imię Tytuł / oznaczenie Data urodzin Data śmierci
Burse Louise - 29.01.1881 03.04.1887
Bülow Elise Cmentarz nr 2. Córka Adeline Bülow z dm. Möws. 06.03.1899 18.03.1934
Grahl Johann Cmentarz nr 2. Mąż Berty z dm. Birkuz. 14.11.1862 24.11.1935
Grahl geb. Birkuz Berta Cmentarz nr 2. Żona Johann′a Grahl. 18.08.1866 --.--.19--
Groth August Cmentarz nr 2. 02.02.1879 23.01.1933
Heinze Gertrud Erika Else Cmentarz nr 2. 04.05.925 25.06.1925
Hergetz Maz. Robert Friedrich Mieszkaniec Zagórek (aus Sagerke). 08.09.1882 24.12.1883
Hoffmeister geb. Sels Henriette Cmentarz nr 2.  --.09.186- 06.03.1909
Hoffmeister Paul Cmentarz nr 2.  --.--.---- 20.03.1912
Höpner Anna Cmentarz nr 2.  21.03.1888 19.02.1940
Höpner Albertine Cmentarz nr 2.  --.--.---- --.--.----
Kabbe Meta Maria Cmentarz nr 2. Córka stolarza z Kusowa. 02.02.1869 21.08.1877
Neitzke Lisbeth Cmentarz nr 2. 26.11.1926 25.06.1935
Schübel Fritz - 04.02.1899 19.05.1919
Schübel Margarete - 18.05.1901 27.09.1924
Tepel Franz Rolnik. --.--.1865 18.12.1936
[------] geb. Kautz [--------] Cmentarz nr 2. 17.07.1861 22.11.1941

Źródło:

1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss. 1060-1064.