Kruszyna - Krussen

Kruszyna - wieś w gminie Kobylnica.  W 1494 r. wsie Kruszyna i Lulemino zostały przekazane przez księcia Bogusława X miastu Słupsk, które od 30 lat zarządzało tymi dobrami. Wówczas w Kruszynie było 8 gospodarstw domowych. Dziedziczenie gospodarstwa lub inna zmiana właściciela mogła nastąpić wyłącznie za zgodą burmistrza Słupska, któremu nowy właściciel składał przyrzeczenie posłuszeństwa wraz z obietnicą powiększenia miejskiego majątku. Podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648) wieś bardzo ucierpiała na skutek swojego położenia przy głównej drodze łączącej Słupsk z Miastkiem.
Według Brüggemanna - w 1784 r. w Kruszynie było 8 gospodarzy, 1 dzierżawca, 1 kowal i 1 nauczyciel, łącznie 16 palenisk. Po wycięciu lasów w pobliżu wsi magistrat słupski w 1873 r. sprzedał grunty właścicielowi majątku w Żelkach. Dotychczasowi dzierżawcy otrzymali niewielkie areały. Pod koniec grudnia 1885 r. w Kruszynie jak i w sąsiadujących wsiach wybuchła epidemia dyfterytu. Choć przypadki dyfterytu w powiecie słupskim miały miejsce już w 1884 r., to w Kruszynie i okolicy miało swoje żniwo na przełomie lat 1885/1886. Zaraza ustąpiła po Wielkanocy w 1886 r. Głównymi ofiarami epidemii były dzieci.

Rolnictwo

Według danych z 17 maja 1939 r. w Kruszynie mieszkało 319 osób w 87 gospodarstwach domowych. Znajdowały się tam 53 gospodarstwa rolne, z tego:
- 18 o powierzchni od 0,5 ha do 5 ha,
- 13 o powierzchni od 5 ha do 10 ha,
- 12 o powierzchni od 10 ha do 20 ha,
- 10 o powierzchni powyżej 20 ha.
Największy gospodarstwa rolne posiadali: Reinhold Neitzel - 32,5 ha, Werner Simon - 30,5 ha, Erich Hildebrandt - 29,5 ha, Otto Kautz - 29,5 ha, Herman Kautz - 29,5, Otto Loose - 28,5 ha, Artur Stiewe - 28,5 ha, Paul Voll - 25,5 ha i Franz Groth - 25,5 ha. Najwięcej bydła miał gospodarz Neitzel: cztery konie i 18 sztub bydła i 30 świń. We wsi działała filia Kasy Zapomogowo-Pożyczkowej z Kwakowa i gospoda Fritza Wiedenhöft. Miał tu swoją działalność kowal Alfred Herzog i krawiec Horst Haase.

Kościół

Wszyscy mieszkańcy wsi byli wyznania ewangelickiego i należeli do parafii w Kwakowie. Tym samym do okręgu kościelnego (Stolp-Stadt) Słupsk-Miasto.

Szkoła 

W 1932 r. w Kruszynie funkcjonowała jednostopniowa szkoła powszechna z jednym nauczycielem. Ostatnim niemieckim nauczycielem w Kruszynie był August Große.

Ostatnie dni wojny

Dnia 6 marca 1945 r. oddziały radzieckie nadciągnęły z obu stron obecnej ulicy Głównej. Kilka niemieckich czołgów próbowało powstrzymać nadciągające odziały radzieckie. Doszło do walki, w trakcie której przy odgałęzieniu drogi do Kwakowa został zniszczony radziecki czołg. Spłonęło siano Alberta Kautza, gospoda Wiedenhöfta, domy rodziny Buttner i Mewes. W następnych dniach toczyły się walki wzdłuż szosy do Słupska. Jeszcze przed wybuchem walk burmistrz Kwakowa Neubauer wydał rozkaz do ewakuacji mieszkańców. Kolumna ruszyła leśnymi bocznymi drogami przez Żelkowo, Słupsk i Ryczewo do Karzcina gdzie zostali otoczeni przez Rosjan. Żołnierze radzieccy zastrzelili trzech mieszkańców, pozostałym nakazali zawrócić do miejsca zamieszkania. Około 20 mieszkańcom udało się przedrzeć drogą morską do Danii. Wiosną 1946 r. Rosjanie opróżnili wieś ze zwierząt gospodarskich i przekazali Kruszynę pod administrację polską. Miejscowość Krussen przemianowano na Kruszynę. Straty wojenne wśród ludności cywilnej wsi wynosiły: 27 zabitych i 40 zaginionych. W szeregach armii niemieckiej poległo 17 mieszkańców tej miejscowości.

Cmentarz ewnagelicki 

Pochowani na dawnym cmentarzu ewangelickim

Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss.661-663