Wolinia - Wollin
Wolinia - wieś sołecka w gminie Główczyce. Do połowy XVI w. wieś wchodziła w skład majątku rodziny von Puttkamer. Następnie została podzielona na oddzielne części. W 1590 r. we wsi było 6 dzierżawców. Na początku XVIII w. majątek ponownie scalił Georg Dietrich von Puttkamer, który do 1715 r. wykupił wszystkie należące wcześniej do rodziny części. Jego syn - Georg Dietrich przejął i powiększył rodzinny majątek o nowe wsie, które w spadku przeszły następnie na jego synów. Wolinie otrzymał jego najmłodszy syn. W roku 1878 r. posiadłość rodowa linii wolińskiej została utracona przez Gustawa von Puttkamera, który został oszukany przez handlarza wełny z Lęborka. Nieuczciwy handlarz Stein został aresztowany i osadzony w słupskim więzieniu. Podczas nieudanej ucieczki popełnił on samobójstwo. Posiadłość w Wolinii nie wróciła już do rąk rodziny von Puttkamer. Przeszła ona na własność Philippa von Braunschweig, który zmarł w 1882 r. Jego syn Leo i jego imiennik wnuk Leo (+ 1928 r.) przejęli kolejno majątek w Wolinii. Ostatnim przedstawicielem tej rodziny był od 1928 r. (IV pokolenie) Philipp von Braunschweig.
Rolnictwo
W 1938 r. majątek w Wolinii wynosił 950 ha, w tym było: 435 ha gruntów ornych, 77 ha łąk, 38 ha pastwisk, 195 ha lasów i 205 ha nieużytków. Poza majątkiem były 24 gospodarstwa rolne, w tym:
- 3 o powierzchni od 0,5 ha do 5 ha,
- 4 o powierzchni od 5 ha do 10 ha,
- 9 o powierzchni od 10 ha do 20 ha,
- 8 powyżej 20 ha.
Największe gospodarstwa posiadali: Ernst Paeth - 36 ha, Albert Kroß - 35 ha, Leopold Segler - 32,5 ha, Paul Czech - 32 ha i Karl Kroß - 32 ha. W latach 1941/42 działały we wsi: sklep Gertrudy Wyck oraz oberża Fritza Gronau. Miał tu również swój zakład krawiecki Karl Panzer.
Kościół
Wszyscy mieszkańcy wsi byli wyznania ewangelickiego. W XVIII wieku wieś należała do parafii w Stowięcinie, a następnie do parafii w Cecenowie, a tym samym do okręgu kościelnego Słupsk Stare Miasto. Około 1800 r. już tylko nieliczni mieszkańcy mówili tu po kaszubsku.
Szkoła
Pierwsze informacje o istnieniu szkoły w Wolinii pochodzą z 1717 r. i wymieniają pierwszego nauczyciela o nazwisku Lückenau. W 1932 r. była tu 3-stopniowa szkoła z dwoma nauczycielami. Jednymi z ostatnich nauczycieli byli: Hans Dassow i Karl Knop.
Ostatnie dni wojny
W marcu 1945 r. wieś była przepełniona uchodźcami. 7 marca 1945 r. w Wolinii pojawiły się oddziały SS, które o świcie następnego dnia ruszyły na wschód. Rozkaz do ewakuacji mieszkańcy otrzymali dopiero 9 marca, kilka godzin przed wkroczeniem do wsi Rosjan. Tylko trzynastu osobom udało się dotrzeć do Gdyni, a trzem przedostać statkiem do Danii. Po zakończeniu wojny większość mieszkańców wyjechała za Odrę. W 1953 r. w Wolinii przebywały 23 rodziny niemieckie, ale tylko 6 z samej Wolinii. Z biegiem lat pozostała ludność narodowości niemieckiej zasymilowała się z napływową ludnością polską. Kilka osób jeszcze w latach 70 XX w. wyjechało do Niemiec w trakcie akcji „łączenia rodzin”.
Cmentarze
Cmentarz parafialny
| Data założenia: | XIX w. Brak dokładnych danych. |
| Wyznanie / parafia: | Ewangelicki / parafia w Cecenowie. |
| Status: | Nieczynny. |
| Położenie: | Około 2 km na południe z centrum wsi. |
| Współrzędne geograficzne: | N 54°36’178” E 17°31’857” |
| Powierzchnia: | ± 5500m2 |
| Układ przestrzenny: | Teren cmentarza posadowiony na płaskim terenie. Wejście na teren pochówkowy znajduje się od strony wschodniej i jest oznaczone dwoma granitowymi głazami z rytem krzyża na froncie. Zachodnia granica terenu przylega do traktu leśnego. Zmarłych chowano twarzą w kierunku wschodnim. Zachował się szczątkowy układ kwater. Najstarsze pochówki miały miejsce w części zachodniej i południowo-zachodniej cmentarza. Były to groby ziemne z żeliwnymi krzyżami. Ostatnie pochówki znajdują się w części południowo-wschodniej terenu. W części centralnej znajduje się najstarszy zachowany nagrobek (1869) upamiętniający H. Wuske. Trudno ustalić czy jest to jego pierwotne miejsce posadowienia, gdyż jest to jedyny zachowany nagrobek skierowany frontem w kierunku północnym. |
| Drzewostan i roślinność: | Roślinność: barwinek, niezapominajka, |
| Najstarszy zachowany element: | Granitowy nagrobek upamiętniający H. Wuske zmarłego w 1869 r. |
| Zachowały się: |
|
| Uwagi: | Cmentarz zamknięto w latach 60 XX w. Jednak ostatni pochówek miał miejsce we wrześniu 1976 r. Pochowano wówczas Annę Schröder zmarłą 12.09.1976 r. |
Cmentarz właścicieli zmieskich
| Data założenia: | Brak danych. |
| Wyznanie / parafia: | Ewangelicki / parafia w Cecenowie. |
| Status: | Nieczynny. |
| Położenie: | W części południowo-wschodniej parku dworskiego. |
| Współrzędne geograficzne: | N 54°36’634” E 17°32’578” |
| Powierzchnia: | Brak danych. |
| Układ przestrzenny: | Cmentarz położony na płaskim terenie. Do terenu pochówkowego prowadziła aleja lip. Grobowiec rodziny von Puttkamer został zniszczony. Cały teren cmentarza został ogołocony z elementów nagrobnych. Obok grobowca znajdowała się mogiła dziecięca otoczona metalowym ogrodzeniem. |
| Drzewostan i roślinność: | Teren porośnięty chwastami. |
| Najstarszy zachowany element: | Brak. |
| Zachowały się: |
|
Pochowani na cmentarzu ewangelickim
| Nazwisko | Imię | Tytuł / oznaczenie | Data urodzenia | Data śmierci |
| von Braunschweig | Leo | - | --.--.---- | --.--.1895 |
| von Braunschweig | Jurgen | - | --.--.---- | --.--.1911 |
| von Braunschweig | Marie Cecilie | - | --.--.---- | --.--.1912 |
| von Braunschweig | Friedrich | - | --.--.---- | --.--.1916 |
| von Braunschweig | Leo | - | --.--.---- | --.--.1928 |
| von Braunschweig | Katharina | - | --.--.---- | --.--.1934 |
| von Braunschweig | Magdalena | - | --.--.---- | --.--.1942 |
| Dieball geb. Korn | Irene | - | 17.02.1909 | 06.06.1933 |
| Jannusch | Gustaw | Mąż Emy z dm. Swantusch. | 31.10.1877 | 04.07.1945 |
| Jannusch geb. Swantusch | Ema | Żona Gustawa Jannusch. | 11.12.1882 | 18.05.19-8 |
| Karweictz | Henriette | - | 06.01.1856 | 02.06.1912 |
| Kolander | Karl | - | 05.06.1869 | Brak daty |
| Kolander geb. Sülz | Amanda | - | 15.11.1865 | 15.05.1946 |
| Kross | Albert | Mąż Marie z dm. Klatt. | 16.02.1849 | 30.05.1943 |
| Kross geb. Klatt | Marie | Żona Alberta Kross. | 03.03.1862 | 20.08.1945 |
| Lemm geb. Meyer | Berta | - | 27.09.1862 | 29.04.1937 |
| Schröder geb. Pioch | Anna | - | 10.01.1907 | 12.09.1976 |
| Schröder | Kurt | - | 02.03.1929 | 23.04.1956 |
| Schröder | Karl | Leśniczy. | 12.01.1867 | 14.03.1937 |
| Schröder | Ludwig | - | 08.03.1854 | 11.03.1941 |
| Schröder geb. Gebrmann | Augustine | - | 27.06.1856 | 28.01.1935 |
| Schwartz | Piotr | - | 02.01.1884 | 05.05.1952 |
| Schwartz geb. Schmidt | Wanda | - | 04.11.1893 | 22.11.1953 |
| Sielczyńska | Anna | - | 27.05.1885 | 13.03.1945 |
| Streich geb. Kolander | Minna | - | 13.09.1901 | 23.10.1945 |
| Wendt | Franz | - | 02.10.1872 | 13.05.1938 |
| Witt geb. Tozke | Marie | - | 02.07.1891 | 04.11.1945 |
| Wuske | H. | - | --.--.1807 | --.--.1869 |
Zmarli w Wolinii
| Nazwisko | Imię | Uwagi / status | Data urodzenia | Data śmierci |
| von Puttkamera | Fabian Gottlieb | Stracił życie podczas pojedynku. | --.--.---- | 03.05.1684 |
| von Puttkamer geb. von Polenz | Helen | Żona Fabiana Gottlieba v. Puttkamer. | --.--.---- | --.--.1690 |
| von Puttkamer | Georg Dietrich |
W latach 1706-1741 służył w polskim wojsku. Służbę zakończył w stopniu generała.
|
02.02.1681 | 15.09.1754 |
Mieszkańcy Wollin (Wolinia) polegli w wojnach
| Stopień | Nazwisko | Imię | Data urodzenia | Data śmierci | Wiek / miejsce śmierci / uwagi |
| - | Wenzlaff | Otto | --.--.---- | --.--.---- | Poległ podczas II wojny światowej. |
| - | Czech | Georg | --.--.---- | --.--.1945 | Poległ w Budapeszcie. |
Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss. 1030-1034.