Łabiszewo - Labüssow
Łabiszewo - wieś sołecka w gminie Dębnica Kaszubska. Przed wybuchem wojny mieszkało tutaj 221 osób w 47 gospodarstwach domowych (dane z 17 maja 1939 r.). Wieś była lennem Puttkamerów i Zitzewitzów. W 1773 r. Łabiszewo przeszło w ręce Kaspara Heinricha von Zitzewitz. Pod koniec drugiej połowy XVIII w. stało się ono własnością rodziny Gottberg. Do 1847 r. należało do Jakoba Johanna Friedricha Gottberg, a następnie odziedziczył majątek jego syn Otto. Po jego śmierci w 1888 r. Łabiszewo przejmuje Urlich, który sprzedał je w 1900 r. Ostatnimi właścicielami wsi byli Kalixtus von Zakrzewski (w latach 1910-1928) i Pani von Steegen z Zitzewitzów (w latach 1939-1945).
Rolnictwo
W 1938 r. powierzchnia majątku w Łabiszewie wynosiła 1050 ha, w tym było: 605 ha gruntów ornych, 50 ha łąk, 50 ha pastwisk, 314 ha lasów, 27 ha nieużytków i 4 ha powierzchni wodnych. W zabudowaniach gospodarczych znajdowało się 66 koni, 180 sztuk bydła, 510 owiec i 350 świń. Poza majątkiem we wsi znajdowało się 19 gospodarstw rolnych, w tym:
- 1 o powierzchni od 0,5 do 5 ha,
- 6 od 5 do 10 ha,
- 9 od 10 do 20 ha,
- 3 powyżej 20 ha.
Kościół
Mieszkańcy wsi byli w większości wyznania ewangelickiego. Tylko cztery osoby deklarowały katolicyzm (1925 r.). Miejscowość należała do parafii Groß Dübsow (Dobieszewo), a tym samym do okręgu kościelnego Stolp-Altstadt (Słupsk - Stare Miasto).
Szkoła
W 1932 r. działała tutaj trzystopniowa szkoła powszechna, z dwoma nauczycielami. 15 sierpnia 1938 r. wyświęcono nową dwuklasową szkołę z mieszkaniami dla nauczycieli i zabudowaniami gospodarczymi. Ostatnimi uczącymi w tutejszej szkole nauczycielami byli: Fritz Resech, Kurt Lindner i Herbert Rosin.
Ostatnie dni wojny
8 marca 1945 r. do wsi wkroczyły wojska radzieckie. Została wówczas zabita przez żołnierzy radzieckich ostatnia właścicielka majątku w Łabiszewie - Pani von Steegen. Straty wojenne wśród miejscowej ludności cywilnej wynosiły 19 zabitych i 42 zaginionych. W szeregach armii niemieckiej poległo 22 mieszkańców tej miejscowości.
Cmentarze
Cmentarz rodzinny
| Data powstania: | Brak danych. |
| Wyznanie / parafia: | Ewangelicki. |
| Status: | Nieczynny. |
| Położenie: | Na północny-zachód od wsi, na terenie leśnym. |
| Współrzędne geograficzne: | N 54°24’220” E 17°16’220” |
| Powierzchnia: | Brak danych. |
| Układ przestrzenny: | Cmentarz położony na terenie płaskim. Otoczone jest nieregularnym murem wykonanym z głazów granitowych. Jest on zakończony betonową wylewką z niewielkim spadkiem w obie strony. Wysokość muru otaczającego teren cmentarza jest nieregularna. W niższych odcinkach muru znajdowało się metalowe ogrodzenie. Na południowo-wschodnim skraju cmentarza znajduje się krzyż z granitu o wymiarach 6,0 x 0,40 x 0,31 (foto_1375). W części północno-wschodniej zachował się granitowy nagrobek z mogiły Marty von Zakrzewski z domu Tidemann (foto_1376). W centralnym miejscu cmentarza znajdują się dwa granitowe obrysy, wskazujące na miejsce posadowiena wnęk grobowych. |
| Drzewostan i roślinność: | |
| Najstarszy zachowany element: | Krzyż z granitu o wymiarach 6,0 x 0,40 x 0,31 |
| Zachowały się: |
|
Cmentarz nr 1
| Data powstania: | Brak danych. |
| Wyznanie / parafia: | Ewangelicki / parafia w Dobieszewie. |
| Status: | Nieczynny. |
| Położenie: | Na północny-zachód od wsi, na terenie leśnym. |
| Współrzędne geograficzne: | N 54°24’180” E 17°16’302” |
| Powierzchnia: | ± 3000 m2 |
| Układ przesytzenny: | Brak śladów posadowienia cmentarza. Brak śladów mogił. |
| Drzewostan i roślinność: | |
| Najstarszy zachowany element: | Brak. |
| Zachowały się: |
|
Cmentarz nr 2
| Data powstania: | Brak danych. |
| Wyznanie / parafia: | Ewangelicki / parafia w Dobieszwie. |
| Status: | Nieczynny. |
| Położenie: | Na południowy-wschód od wsi, za Kolonią Łabiszewo, po prawej stronie nieutwardzonej drogi. |
| Współrzędne geograficzne: | N 54°23’527” E 17°17’638” |
| Powierzchnia: | ± 1850 m2 |
| Układ przestrzenny: | Położony na płaskim terenie. Przylega do nieutwardzonego traktu. Wyraźne ślady posadowienia od strony zachodniej i południowej. Brak śladów mogił. Teren gęsto porośnięty samosiejkami. |
| Drzewostan i roślinność: | |
| Najstarszy zachowany element: | Brak. |
| Zachowały się: | Brak. |
Pochowani w Łabiszewie
| Nazwisko | Imię | Tytuł / oznaczenie | Data urodzenia | Data śmierci |
| Steegen geb. Zitzewitz | - | Zastrzelona przez Rosjan. | --.--.---- | 08.03.1945 |
| Zakrzewski geb. Tidemann | Maria | - | 14.01.1886 | 02.12.19-- |
Mieszkańcy Labüssow (Łabiszewo) polegli podczas wojen
| Stopień | Nazwisko | Imię | Data urodzenia | Data śmierci | Miejsce śmierci / wiek / uwagi |
| Landwehrmann | Hübner | Otto Ferdinand | --.--.---- | --.--.---- | Poległ podczas wojny prusko-austriackiej. |
| Gefreiter | Gowitzke | Heinrich | --.--.---- | 03.12.1870 | Poległ pod Champigny podczas wojny prusko-francuskiej. |
Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss.679-681.
2. http://www.denkmalprojekt.org/2010/stolp_kreisblatt_1864_1866_1870-71_pom.htm.