Starnice
Banner

Starnice - Starnitz

Starnice - wieś w gminie Dębnica Kaszubska. Przed wybuchem drugiej wojny światowej mieszkało tu 531 osób, w 128 gospodarstwach domowych. W przeszłości były one lennem rodziny von Bandemer. Posiadłość wielokrotnie zmieniała właścicieli. W latach 1523 i 1696 była ona w rękach rodziny von Below. W XVIII w. należała ona kolejno do rodzin von Schwerin i von Bandemer. W latach 1753-1945 r. majątek był własnością rodziny von Gottberg. W 1816 r. właścicielem Starnic był Friedrich von Gottberg, do którego należały również wsie: Łabiszewo, Dobieszewo i Dobieszewko. Jego spadkobiercą został w 1869 r. syn Rudolf, który zmarł w 1882 r. Po jego śmierci dobra przeszły na własność syna noszącego to samo imię, co zmarły ojciec. Po śmierci Rudolfa von Gottberg w 1935 r. przejęła majątek jego żona Margarethe, która była ostatnią właścicielką majątku w Starnicach.1

Rolnictwo i działalność gospodarcza

W 1891 roku powierzchnia majątku w Starnicach wynosiła 1778 ha, w tym było: 734 ha gruntów ornych, 73 ha łąk, 62 ha pastwisk, 907 ha lasów i 2 ha powierzchni wodnych. W zabudowaniach folwarcznych znajdowało się: 60 koni, 220 sztuki bydła, 1215 owiec i 200 świń. Zarządcą majątku był Herman Schlobohm.2 W 1938 r. powierzchnia majątku zmniejszyła się do 1206 ha, w tym znajdowało się: 347 ha gruntów ornych, 79 ha łąk, 720 ha lasów i 49 ha nieużytków. Stan inwentarza wynosił: 34 konie, 200 sztuk bydła i 42 owce. Administratorem folwarku był Kramer.3 Poza majątkiem we wsi znajdowało się 86 gospodarstw rolnych, w tym:
- 3 o powierzchni od 0,5 do 5 ha,
- 26 od 10 do 20 ha,
- 11 powyżej 20 ha.
Na początku lat 40 XX w. w Starnicach znajdowały się: sklep wielobranżowy Wilhelma Papenfuß, młyn i gorzelnia należące do majątku. Miał tutaj swój zakład szewc Werner Schmidtke.

Kościół

Mieszkańcy Starnic byli ewangelikami. W 1925 r. tylko jedna osoba deklarowała wyznanie katolickie. Wieś należała do parafii w Dobieszewie, zaś Starnice Kolonia do parafii w Dębnicy Kaszubskiej.

Szkoła

W 1932 r. w Starnicach funkcjonowała 3-stopniowa szkoła powszechna, z trzema klasami i dwoma nauczycielami. Uczęszczało wówczas do niej 98 uczniów. Uczyli tutaj następujący nauczyciele: Dogs, Fuhrmann i Heinza Sonnenberg. Dla dzieci pozostałych we wsi rodzin niemieckich utworzono w 1951/52 r. szkołę podstawową z klasami I-V. Naukę w zakresie kasy VI kontynuowano w Borzęcinie.

Ostatnie dni wojny

Miejscowość została zajęta przez wojska radzieckie 8 marca 1945 r. Dzień przed wkroczeniem Rosjan tutejsi mieszkańcy otrzymali rozkaz ewakuacji. We wsi pozostali uchodźcy z Prus Wschodnich i Zachodnich. Uciekinierzy zdołali dotrzeć tylko do Potęgowa, a część do Pogorzelic, gdzie zostali przechwyceni przez wojska radzieckie i zawróceni. Po powrocie do Starnic wielu z tutejszych mieszkańców była aresztowana i wywieziona do więzienia w Słupsku, skąd powrócili po kilku tygodniach. We wsi powstała radziecka komendantura, która zajęła się m.in. rekwirowaniem i wywozem inwentarza okolicznej ludności. Pierwsi polscy osadnicy dotarli tu w maju 1946 r. Niemieckich mieszkańców wsi deportowano za Odrę na przełomie lipca i sierpnia 1946 r., a następnie w lipcu 1947 r. Podczas II wojny światowej zginęło 53 mieszkańców wsi, 70 zaginęło i 34 poległo w szeregach armii niemieckiej.

Cmentarze

Cmentarz rodzinny

Data założenia: Brak danych. 
Status: Nieczynny.
Położenie: 260 m w prostej linii na północny-wschód od pałacu.
Współrzędne geograficzne: N 54,38895⁰ E 17,24300⁰
Powierzchnia: ± 784 m2
Układ przestrzenny: Od strony północno-wschodniej przylega do nieutwardzonego traktu prowadzącego do miejscowości Troszki. Zachowała się wyraźna granica cmentarza od strony północno-wschodniej, którą tworzą drzewa świerkowe. W centralnym punkcie cmentarza znajdowała się kaplica, po której pozostała betonowa wylewka posadzki. Istnienie kaplicy na tym cmentarzu potwierdza mapa z 1907 r. Brak śladów pochówków. Nie zachowały się żadne elementy nagrobne.
Drzewostan i roślinność: Świerki,
Najstarszy zachowany element: Brak.
Zachowały się: Posadzka kaplicy.

Cmentarz parafialny

Data założenia:  Brak danych. Najstarszy ślad pochodzi z 1867 r.
Wyznanie / parafia: Ewangelicki / parafia w Dobieszewie.
Status: Nieczynny. 
Położenie: Na południowy zachód od wsi (1 km od centrum wsi).
Współrzędne geograficzne: N 54,386181⁰ E 17,221076⁰
Powierzchnia: 11285 m2
Układ Przestrzenny: Położony na płaskim terenie, na planie prostokąta (61m x 185 m), na linii wschód-zachód. Od strony wschodniej teren pochówkowy przylega do traktu leśnego. Wejście na teren grzebalny znajdowało się przy północno-wschodnim narożniku cmentarza, co można określić tylko na podstawie mapy z 1907 r. Nieczytelny jest układ kwater i pojedynczych grobów.
Drzewostan i roślinność: Bluszcz pospolity (Hederia helix), barwinek (Vinca L.), paproć zwyczajna (Polypodium vulgare).
Najstarszy zachowany element: Krzyż żeliwny upamiętniający Auguste Zessin zmarłej 26.03.1867 r.
Zachowały się:
  • 1 krzyż drewniany (zbutwiały),
  • 2 żeliwne krzyże bez kamiennych podstaw,
  • 5 granitowych podstaw pod żeliwne krzyże,
  • 5 fragmentów krzyży żeliwnych,
  • 1 porcelanowa tabliczka inskrypcyjna z frontu dziecięcego krzyża,
  • 17 fragmentów tablic inskrypcyjnych,
  • 1 betonowy nagrobek z inskrypcją,
  • 2 betonowe elementy z rozbitych nagrobków.

 

  



Pochowani na cmentarzu w Starnicach

Nazwisko Imię Tytuł / oznaczenie Data urodzenia Data śmierci
Büppner geb. Schmidt Marie  - 28.11.1881 16.12.1919
Dennert Erika  - 15.10.1887 --.--.----
Randt geb. Plagemann Natalie  - 15.02.1840 06.05.1894
Wittenburg  - --.--.185- 13.--.1895
Zessin Auguste Wilhelmine  - 10.12.1861 26.03.1867


Zmarli w Starnitz (Starnice)

 Nazwisko Imię  Tytuł / oznaczenie  Data urodzenia  Data śmierci 
v. Gottberg  Lorenz   - 20.12.1703   --.--.1772 
v. Gottberg  Gustaw Wilhelm   - 27.07.1756  18.06.1803 
v. Gottberg  Heinrich Georg Otto August   - 10.10.1785  16.09.1859 
v. Gottberg  Rudolf Karl   - 04.06.1828  19.08.1882 
v. Gottberg  Thekla   - 24.09.1847  07.09.1917 

Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss. 563-566.
2. Niekammer's Landwirtschaftliche Güteradreßbücher. Band I: Landwirtschaftliches Adreßbuch der Provinz Pommern, Leipzig 1939, s. 305.
3. Pommersches Güter-Adressbuch, Friedrich Nagel, Stettin 1892, s.164.