Gogolewko - Neu Jugelow

Gogolewko - wieś sołecka w gminie Dębnica Kaszubska. Miejscowość należała do rodziny von Zitzewitz. Radca książęcy Joachim von Zitzewitz był twórcą gogolewskiej gałęzi rodziny Zitzewitz. Po jego śmierci w 1517 r. Gogolewo zostało podzielone na Nowe Gogolewko i Stare Gogolewko. W 1837 r. Friedrich von Zitzewitz sprzedał Gogolewko von Frankenstein′owi. W 1845 r. Nowe Gogolewko poprzez małżeństwo przeszło w ręce Edmunda von Below i pozostało w jego posiadaniu do 1859 r. Później Gogolewko przechodziło w ręce niejakiego Rasche (1884), Woltersdorff′a (1893) i jako spadek rodzeństwu Martha i Margarette Woltersdorff (1928).

Rolnictwo

Przed zakończeniem II wojny światowej powierzchnia majątku wynosiła 1637 ha. Według spisu ludności, przeprowadzonego 17 maja 1939 r., we wsi mieszkało 455 osób (w 96 gospodarstwach domowych). Było tutaj 54 gospodarstw, w tym:
- 8 o powierzchni od 0,5 ha do 5 ha,
- 5 o powierzchni od 5 ha do 10 ha,
- 20 o powierzchni od 10 ha do 20 ha,
- 21 o powierzchni powyżej 20 ha.
Największe gospodarstwa rolne posiadali m.in: Werner Pommeranz - 57 ha, Albert Körlin - 48,5 ha, Robert Zemke - 33,5 ha, Alfred Bodtke - 28,5 ha, Ferdinand Kirk - 28,5 ha, Willy Noffz - 28,5 ha iRudolf Wandtke - 28,5 ha.
W Gogolewku rozwinęła się działalność rzemieślnicza i handlowa. Działały oberże Paula Simona i Hermanna Wolffa oraz młyn należący do J. Pommeranz. Wieś miała swojego kowala Gustava Mantzke, szewca Fritza Quetschke i kołodzieja Roberta Schmidtke.

Kościół

Większość mieszkańców wsi było wyznania ewangelickiego. Tylko 12 osób deklarowało katolicyzm. Ludność należała do parafii w Łupawie, a tym samym do okręgu kościelnego Słupsk-Stare Miasto.

Szkoła

W latach 30 XX w. istniała we wsi szkoła powszechna z jednym nauczycielem. Do szkoły uczęszczało wówczas 51 uczniów (1932). Jednym z ostatnich nauczycieli był Walter Freitag. W 1939 r. na południe od wsi powstał młodzieżowy obóz pracy dla Rzeszy - RAD Abt. K7/41 „Oberst Belling”.

Ostatnie dni wojny

Dnia 7 marca 1945 r. burmistrz wsi wydał rozporządzenie o ewakuacji mieszkańców. Tylko 17 mieszkańcom wsi udało się uciec przez Gdynię przed nadciągającymi wojskami radzieckimi. Wieś przed wkroczeniem Rosjan była przepełniona uchodźcami z Prus Wschodnich i Zachodnich oraz z okręgu Rummelsburg (Sławno). Wojska radzieckie zajęły Gogolewko 8 marca 1945 r. około godziny 2-3 w nocy. W trakcie przemarszu przez wieś Rosjanie spalili młyn J. Pommeranza i zagrody rodzin Lübeck oraz Musch. Doszło wówczas również do rozstrzeliwań. W lipcu 1945 r. utworzono radziecką administrację z radzieckim komendantem i niemieckim burmistrzem. Pierwsi osadnicy polscy pojawili się tutaj wiosną 1946 r. Wśród nich było dziesięciu byłych żołnierzy przybyłych z Anglii, którzy pochodzili ze wschodnich terenów Polski zajętych przez Związek Radziecki. W lipcu 1946 r. zarząd nad Gogolewkiem przejmują władze polskie. W 1947 r. podczas akcji „Wisła” do wsi zostają przymusowo przesiedleni Ukraińcy z terenów Polski południowo-wschodniej. W tamtym okresie ich sytuacja we wsi nie była lepsza od sytuacji autochtonów. Deportacje ludności niemieckiej za rzekę Odrę odbywały się etapami. Jedną z nich przeprowadzono 10 listopada 1946 r. Straty wojenne wśród ludności cywilnej Gogolewka wynosiły 13 zabitych, 83 zaginionych i 9 poległych w szeregach armii niemieckiej.

Cmentarze 

Cmentarz nr 1

Cmentarz nr 2

Pochowani na cmentarzach ewangelickich w Gogolewku

Mieszkańcy Neu Jugelow (Gogolewko) polegli podczas wojen

Źródło:
1. Karl Heinz Pagel, Der Landkreis Stolp in Pommern, Bonn 1989, ss. 762-764.